Wyłysienia niezapalne tła genetycznego u psów – predyspozycje rasowe

Dysplazja mieszków włosowych to zaburzenie prawidłowego cyklu wzrostowego włosa i może dotyczyć określonych faz wzrostu, jak i struktury mieszków włosowych. Choroba może mieć różny obraz kliniczny, ale wykazuje silną predylekcję rasową, a nawet często występuje u przedstawicieli o konkretnym umaszczeniu. Cechą wspólną jest m.in. brak świądu, utrata włosów jest powolna i początkowo stanowi problem kosmetyczny. Do najlepiej poznanych należą łysienie z rozjaśnieniem barwy włosa, dysplazja mieszków włosowych włosów czarnych. Zwłaszcza w tych przypadkach leczenie może mieć mierne rezultaty lub okazać się bezskuteczne (8). Oba najlepiej poznane schorzenia są dziedziczone w sposób autosomalny recesywny i rasy, u których występują, są spójne. Natomiast cechą odróżniającą obie jednostki jest wiek występowania. Ostatnie doniesienia sugerują, że są to po prostu postacie tej samej choroby (9, 14, 22, 25, 27, 34, 35).

Dysplazja zależna od barwy włosów

Łysienie z rozjaśnieniem barwy włosa (ang. colour dilution alopecia), czasem nazywane chorobą niebieskiego dobermana, to dermatoza występująca u przedstawicieli mających okrywę włosową w wariancie rozjaśnionym, np. błękitne jako rozrzedzenie koloru czarnego, płowe – rozrzedzenie koloru brązowego, rude – rozrzedzenie koloru czerwonego. Przy czym u psów dwukolorowych utrata włosa dotyczy głównie obszarów o ciemno zabarwionej sierści, a miejsca, w których barwa włosa jest jaśniejsza, pozostają niezmienione, dodatkowo między wymienionymi obszarami widoczna jest wyraźna granica.

Najczęściej spotykane jest u: dobermanów, jamników, dogów niemieckich, whippetów, greyhoundów, owczarków niemieckich, boston terrierów, Chihuahua, chow chow i yorkshire terrierów, chociaż może zdarzyć się także u psów ras mieszanych, pinczerów miniaturowych, saluki, włoskich chartów, australijskich silky terrierów, nowofundlandów, berneńskich psów pasterskich, owczarków szetlandzkich, pudli, seterów irlandzkich, rhodesian ridgebacków i sznaucerów.

Schorzenie ujawnia się najczęściej między 6. a 12. miesiącem życia, rzadko później, ale istnieją doniesienia, że objawy kliniczne mogą pojawić się w wieku dorosłym – między 3. a 12. rokiem życia, przy czym szczenięta rodzą się bez ubytków sierści. W pierwszych miesiącach życia problem dostrzegalny jest u dobermanów, jamników czy pinczerów, a u osobników mających całą skórę pokrytą włosem rozrzedzonym może dojść do całkowitego wyłysienia w ciągu 2-3 lat. Najcięższy przebieg stwierdzany jest u błękitnych dobermanów. 

Początek choroby bywa „podstępny” i może zaczynać się od nawrotowego zapalenia mieszków lub początkowo subtelnych przerzedzenia włosa – dotyczy głównie grzbietu. Z czasem dysplazja postępuje, a wyłysienia obejmują tułów, następnie kończyny, rzadziej ogon czy głowę. Skóra w tych miejscach staje się sucha, a włos, który pozostał – łamliwy, ostry, kłujący. Zapalenie skóry czy zapalenie mieszków z zakażeniem bakteryjnym lub bez niego może dołączyć później, a wraz z nim łojotok, umiarkowany świąd z tworzeniem łusek czy hiperpigmentacja. Nie ma leczenia przyczynowego, a melatonina, retinoidy czy nienasycone kwasy tłuszczowe nie powodują odrostu włosa. Można je stosować w terapii wspomagającej. Zalecenia dla właściciela mają na celu uniknięcie stanów zapalnych, działanie łagodzące dla suchej skóry, czyli stosowanie szamponów, emolientów nawilżających, unikanie szorstkich szczotek do pielęgnacji (4, 17-21, 31).

Dysplazja włosów czarnych

Jak sama nazwa wskazuje (ang. black hair follicular dysplasia, BHFD), dotyczy tylko włosów czarnych, nawet u osobników o wielobarwnej sierści. Występuje najczęściej u ras zarówno długowłosych, jak i krótkowłosych, są to: border collie, basset, papillon, saluki, beagle, parson Russel terrier, cavalier King Charles spaniel, jamnik, gordon seter, münsterländer, pointer. Została także opisana u terriera brazylijskiego.

Zmiany najczęściej pojawiają się wcześniej niż w CDA, bo już w pierwszych tygodniach życia. U münsterländerów wykazano pierwsze objawy kliniczne już po urodzeniu. Szczenięta dotknięte defektem miały umaszczenie srebrzysto-szare i do 3 tygodni porosły włosem czarnym, który w wieku 8-12 tygodni stał się kruchy i matowy, a następnie zaczął się przerzedzać, aż wreszcie wypadać. U takich zwierząt zaobserwowano także ubogi podszerstek. 

Rokowanie w przebiegu BHFD jest pomyślne, bywa wikłane przez wtórne zakażenia skóry częściej niż CDA. Mimo że stanowi ona problem kosmetyczny, nie zaleca się rozmnażania osobników z powyższym rozpoznaniem (16, 20, 25, 32).