Antykoncepcja u małych zwierząt. Część I. Metody chirurgiczne stosowane u samców

Wazektomia

Zabieg wazektomii polega na przecięciu nasieniowodów, przy czym niekiedy jest też wycinany ich fragment. Końce przeciętego nasieniowodu od strony jądra i od strony cewki moczowej są podwiązywane lub kauteryzowane. Przepływ plemników jest zatem uniemożliwiony, co czyni osobnika niepłodnym, przy zachowanym jednocześnie jego samczym statusie hormonalnym i behawioralnym. W hodowli zwierząt, szczególnie przeżuwaczy, wazektomia jest od dawna wykorzystywana u samców-próbników, których zadaniem jest wyszukiwanie w stadzie samic w rui, bez możliwości ich zapłodnienia.

Technika zabiegu u psów została opisana w 1976 roku przez Sally McCreery. Stosuje się znieczulenie ogólne, a zwierzę układa na grzbiecie. Skórę przecina się na odcinku 2 cm w pośrodkowej linii brzusznej, dogłowowo od moszny (podobnie jak przy kastracji przedmosznowej). Eksponuje się jeden z powrózków nasiennych, a w nim identyfikuje się nasieniowód (biały przewód o średnicy ok. 3 mm). Następnie przecina się blaszkę ścienną (zewnętrzną) osłonki pochwowej i wyodrębnia nasieniowód okryty blaszką trzewną (wewnętrzną) osłonki pochwowej. Po zaciśnięciu kleszczykami wycina się około centymetrowy fragment nasieniowodu i podwiązuje oba wolne końce nicią wchłanialną. Przeciętą uprzednio blaszkę trzewną osłonki zszywa się cienką nicią wchłanialną i odprowadza się powrózek nasienny na miejsce. Czynności powtarza się na powrózku nasiennym drugiej strony, po czym zamyka się ranę w skórze (13). Współcześnie opracowano inne metody, takie jak np. zabieg bez użycia noża, wykorzystujący specjalny rodzaj ostrych kleszczy do nakłucia i rozszerzenia rany w ścianie moszny. Inne warianty obejmują między innymi laparoskopową wazektomię (2, 21) oraz nieinwazyjną (bez uszkodzenia skóry) wazektomię laserową (5).

Zabieg bywa też stosowany u zwierząt nieudomowionych, np. w ogrodach zoologicznych, przy czym przeprowadza się go w wersji odwracalnej, pozwalającej na przywrócenie płodności po pewnym czasie (20). Taka m...