Przyczynek do poznania patogenezy niepłodności klaczy chorych na endometrozę

Ostatnio przeprowadzono badania mikroskopowe jajników krów mlecznych chorych na adenomiozę/endometriozę, których rezultaty wykazały obecność różnego typu zmian patologicznych, głównie zlokalizowanych w zrębie gonady, oraz cechy zaburzeń w procesie oogenezy oraz folikulogenezy i strukturze ciałka żółtego (1). Ponieważ powszechnie wiadomo, że w patogenezie endometriozy pierwotną przyczyną są zaburzenia w równowadze hormonalnej, pozwala to przypuszczać, że per analogiam w tym syndromie chorobowym, niezależnie od gatunku chorego ssaka (kobiety, zwierzęta), ma miejsce uszkodzenie tych samych narządów wewnętrznych. Pierwsze wyniki badań mikroskopowych jajników klaczy chorych na endometrozę macicy (2) wykazały występowanie cech patologicznych w strukturze pęcherzyków jajnikowych, a także obecność tzw. wtórnych komórek zrębu. Obecnie wiadomo, że w chorobach jajników są to komórki transformowane w komórki zdolne do steroidogenezy. Stwierdzenie w jajnikach krów chorych na adenomiozę/endometriozę mikroognisk metaplazji nowotworowej komórek zrębu gonady (1) stanowiło bodziec do ponownego wykonania badań jajników klaczy, u których stwierdzano w zaawansowanym stopniu zmiany patologiczne w macicy charakterystyczne dla endometrozy. Jakkolwiek problem tej choroby występującej u klacz jest ciągle tematem badań naukowych, lecz są one skoncentrowane na patogenezie uszkodzenia macicy, natomiast nie dotyczą jajników (3). W związku z tym, że pierwotną przyczyną endometriozy są zaburzenia w równowadze hormonalnej o działaniu chorobotwórczym na komórki narządów zbudowanych z tzw. komórek „wrażliwych” na ten typ patologicznej stymulacji, wynikiem tego jest rozwój wielonarządowego zespołu chorobowego. U klaczy choroba ta powszechnie jest określana mianem endometrozy, lecz z punktu widzenia patogenezy stanowi ten sam proces chorobowy co endometrioza.