Zatrucia jonoforami u bydła – analiza przypadków

Toksyczność

Toksyczność antybiotyków jonoforowych różni się i zależy od rodzaju jonoforu oraz gatunku i wieku zwierząt. Stosunkowo najbardziej wrażliwe są przeżuwacze, u których margines bezpieczeństwa jest bardzo wąski. Nieostrożne stosowanie tych preparatów może być powodem znacznych strat ekonomicznych. Z tego powodu w żywieniu bydła na obszarze UE ich użycie jest zabronione.

Przedawkowanie lub stosowanie jonoforów u gatunków zwierząt, u których ich podawanie jest wskazane, może spowodować toksykozę. Przykładowo zatrucie salinomycyną opisano u indyków, koni, świń i kotów, jednak rzadko występuje u bydła (23). U tych zwierząt w początkowej fazie zatrucia notuje się zmniejszone spożycie paszy. W okresie późniejszym szybko dochodzi do uszkodzeń serca i mięśni szkieletowych. Innymi objawami zatrucia są: wielomocz, wodnista biegunka, ataksja, osłabienie mięśni, drżenie mięśni, brak koordynacji, zaburzenia oddychania, tachykardia, a ostatecznie śmierć (11, 13). Inny z nich, lasalocid, to dwuwartościowy antybiotyk polieterowy wytwarzany przez Streptomyces lasaliensis. Jest także stosowany jako kokcydiostatyk i dodatek do pasz u bydła i drobiu. Śmierć z powodu zatrucia lasalocidem u bydła wywoływano eksperymentalnie, podając pojedynczą dawkę doustną wielkości 50-100 mg/kg masy ciała (m.c.) (4, 8, 21). Objawy kliniczne obejmowały anoreksję, przyspieszone oddychanie i zwiększoną częstość akcji serca oraz wodnistą biegunkę. Śmierć następowała 6-10 dni po podaniu. Przejściowa anoreksja (2-3 dni) i przejściowa wodnista biegunka (2-3 dni) rozwijają się już po pojedynczych dawkach doustnych 10-25 mg/kg mc. Zalecana dawka lasalocidu dla bydła wynosi 30 g/tonę paszy do 1 mg/kg m.c. Karmienie do 5 razy większą ilością tego związku przez 250 dni nie miało negatywnych skutków, z wyjątkiem przemijającej biegunki.

Zmiany kliniczno-patologiczne u zwierząt zatrutych jonoforami są związane z odwodnieniem, ze zmianami elektrolitowymi oraz z uszkodzeniami mięśni szkieletowyc...