Otyłość – wsparcie procesu odchudzania psów i kotów z perspektywy nowoczesnej fizjoterapii

Bieżnia wodna

Bieżnia wodna to popularna i skuteczna metoda stosowana w rehabilitacji i terapii zwierząt, w tym w procesie odchudzania psów otyłych. Stosowanie bieżni wodnej w programie odchudzania dla psów przynosi szereg korzyści:

Odciążenie stawów: woda tworzy naturalne środowisko, w którym ciężar ciała psa jest znacznie zredukowany, co minimalizuje obciążenie stawów i kości (13). Jeżeli ciało zanurzone jest w wodzie, to doświadcza ono parcia skierowanego pionowo ku górze równego ciężarowi cieczy wypartej przez to ciało. Różnica masy wynika z głębokości zanurzenia. Przy zanurzeniu do poziomu stawu skokowego masa względna psa wynosi 90% masy rzeczywistej, przy zanurzeniu do poziomu stawu kolanowego 85%, natomiast przy zanurzeniu do poziomu stawu biodrowego 38% (13) i jest to najczęściej wykorzystywana głębokość zanurzenia psów i kotów poddawanych zabiegom marszu na bieżni wodnej w celu redukcji masy ciała. Badania wykazują, że 20% dorosłych psów choruje na osteoarthritis (12), odsetek ten jest jeszcze wyższy w grupie psów cierpiących na otyłość. Dlatego tak ważne jest wprowadzenie aktywności fizycznej, która nie będzie nasilała objawów klinicznych związanych z chorobą zwyrodnieniową.

Wzrost wytrzymałości: ćwiczenia w bieżni wodnej zmuszają psa do przeciwstawiania się oporowi wody, który wynika z występujących między cząsteczkami wody sił spójności. Przyciąganie jest 15x silniejsze niż w powietrzu (13). Siły te powodują trudniejsze poruszanie się w środowisku wodnym niż na lądzie. Opór wody zwiększa wysiłek fizyczny u psa podczas chodzenia na bieżni wodnej, jednak stopień tego wzrostu może być różny, w zależności od wielu czynników. Nie ma jednoznacznych danych określających dokładny stopień zwiększenia wysiłku fizycznego, ale badania sugerują istotne zwiększenie wydatków energetycznych podczas ćwiczeń w wodzie w porównaniu do ćwiczeń na lądzie (9). Główne czynniki wpływające na opór wody i zwiększające wysiłek fizyczny u psa na bieżni wodnej to:

1. Głębokość wody: im głębsza woda, tym większy opór i wyższy poziom wysiłku (13).
2. Prędkość bieżni: wzrost prędkości bieżni wodnej zwiększa opór wody, co prowadzi do większego wysiłku fizycznego dla psa lub kota (13).
3. Szerokość kroków i ruchy kończyn: woda wpływa na zmianę kinematyki chodu psa, co może zwiększać opór podczas ruchu i prowadzić do większego wysiłku (9).

Motywacja: dla wielu psów ćwiczenia w bieżni wodnej są atrakcyjne i angażujące, co przyczynia się do zwiększenia motywacji do aktywności fizycznej (13). Właściwe zmotywowanie psa jest kluczowe dla sukcesu programu odchudzania.

Z punktu widzenia odchudzania zarówno trening marszowy ciągły, jak i trening interwałowy w bieżni wodnej mogą być skuteczne, ale każdy z nich ma swoje unikalne korzyści.

1. Wysiłek ciągły: polega na wykonywaniu ćwiczeń o umiarkowanym natężeniu przez dłuższy czas bez przerw. Wysiłek ciągły wykorzystuje zapasy energetyczne, poprawia wydolność sercowo-naczyniową i kondycję fizyczną, co sprzyja podejmowaniu spontanicznej aktywności przez psa w życiu codziennym (10).
2. Wysiłek interwałowy: polega na wykonywaniu krótkich, intensywnych okresów wysiłku fizycznego przeplatanych okresami odpoczynku lub ćwiczeń o niższym natężeniu. W bieżni wodnej odbywa się on w postaci dwu-, trzyminutowych interwałów marszu z większą prędkością lub pływania (w przypadku mniejszych zwierząt możliwe jest pływanie w bieżni wodnej, dla większych psów konieczne jest skorzystanie z basenu dla psów) występujących na przemian z przerwą o podobnym czasie trwania, w trakcie której pies lub kot idzie z mniejszą prędkością. Wysiłek interwałowy może prowadzić do większej utylizacji energii w krótszym czasie oraz zwiększenia metabolizmu spoczynkowego, co oznacza, że organizm będzie wydatkować więcej energii nawet po zakończeniu treningu (2, 8).

Standardowo zaleca się, aby pierwsze treningi w bieżni wodnej były krótsze, w zależności od możliwości danego pacjenta od 10-15 minut, i stopniowo wydłużane do 30 minut (20). Trening interwałowy wprowadza się po około 5-7 zabiegach przy założeniu, że opiekun zwierzęcia referuje, że jego podopieczny czuł się dobrze w dniu zabiegu oraz kolejnego dnia. Jeśli możliwości bieżni na to pozwalają, uzasadnione jest zastosowanie stopniowo zwiększanej inklinacji (marszu pod górę) w celu nasilenia intensywności wysiłku fizycznego. Treningi na bieżni wodnej standardowo odbywają się trzy razy w tygodniu, w równych odstępach czasu.