Butorfanol czy buprenorfina – co lepiej stosować u zwierząt egzotycznych?

Często u zwierząt egzotycznych autorka podaje te leki także w jednej iniekcji domięśniowej. Zaobserwowano, że butorfanol ma u nich szybszy początek działania – około 10 minut od podania (jednocześnie szybciej przestaje działać), w porównaniu z buprenorfiną, która zaczyna działać później, jednak jej efekt jest trwalszy. Zatem także u zwierząt egzotycznych leki te w pewien sposób się uzupełniają.

Doświadczenie kliniczne autorki w tym zakresie ma poparcie w doniesieniach naukowych (1, 4, 5). Można się jednak spotkać z opinią, że butorfanol i buprenorfina są antagonistami, ponieważ działają na te same receptory, a co za tym idzie, podając je w jednej iniekcji, osiągamy słabsze działanie analgetyczne. Można zatem podać najpierw butorfanol, następnie po 2-3 godzinach buprenorfinę.

Powyższa teza nie jest do końca słuszna. Butorfanol działa głównie na receptory opioidowe kappa (agoniści receptorów kappa wywołują uspokojenie i dysforię), podczas gdy buprenorfina oddziałuje na receptory mi (mi podtyp 1 – działanie przeciwbólowe, mi podtyp 2 – działanie depresyjne na ośrodek oddechowy) (2, 6). Ptaki mają więcej receptorów kappa, co powoduje, że butorfanol jest u nich bardziej skuteczny (ryc. 5, s. 91). Dla porównania u ssaków przeważają receptory mi, dzięki czemu buprenorfina powinna być brana pod uwagę w pierwszej kolejności (1, 4).

Decyzja, który środek przeciwbólowy użyć, w znacznej mierze zależy od gatunku pacjenta. U królików moim pierwszym wyborem w premedykacji jest butorfanol. W połączeniu z medetomidyną wywołuje dobry i szybki efekt sedacji (ryc. 1, s. 90). Jeśli zwierzę wymaga długotrwałego zniesienia bólu, autorka stosuje buprenorfinę (8-12 godzin w porównaniu z 4-6 godzinami działania butorfanolu) (ryc. 3, s. 90). Wśród leków opioidowych stosuje odpowiednio: buprenorfinę 0,01-0,05 mg/kg s.c., i.v. co 6-12 godzin; butorfanol 0,1-0,5 mg/kg s.c., i.m., i.v. co 2-4 godziny; petydynę (meperydyna) 5-10 mg/kg s.c. co 2-3 godziny; morfinę 2-5 mg/kg s.c. co 2...