Wyczytane ze źrenicy

Lek. wet. Katarzyna Szulc ukończyła Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Obecnie jest w trakcie specjalizacji z chirurgii małych zwierząt we Wrocławiu. Prywatnie miłośniczka podróży, odwiedziła ponad 35 krajów – jej pasją jest okrywanie świata.

Oczy to zwierciadła, w których odbija się kondycja zdrowotna zwierząt. Co można w nich zobaczyć?

Bardzo wiele. Bardzo często używam tego stwierdzenia, bo jestem o tym przekonana, że dobre badanie okulistyczne jest nam w stanie wiele powiedzieć. Po stanie soczewki, możemy mniej więcej ocenić wiek pacjenta, np. ten z nukleosklerozą ma na pewno ok. 7 lat w górę, bo wtedy rozpoczyna się ten proces. W przypadku uveitis możemy zlecić potrzebne badania, aby zdiagnozować problem ogólny, np. babesziozę. Wytrzeszcz, powiększona gałka oczna mogą być spowodowane nie tylko jaskrą, ale także zapaleniem mięśni zagałkowych, ciałem obcym, ropniem lub nowotworem. Często właściciele sami zgłaszają się do okulisty, bo zmiany w oczach widać, a tych wewnętrznych nie, więc jesteśmy tymi pierwszymi i trzeba wiedzieć, gdzie pokierować dalej i jakie postępowanie wdrożyć.

Jaki był najbardziej nietypowy przypadek, z jakim się Pani spotkała? Co miało wpływ na to, że zapadł w Pani pamięci?

Nie uważam tego przypadku może za nietypowy, ale ciekawy. Pacjent, lat 10, przychodzi do mojego gabinetu na konsultację, już widzę, jak pani wyciąga całą teczkę z historią choroby psa. Zaczynamy wywiad, okazuje się, że jest leczony od 6 miesięcy. Objawy to: powiększony obrys gałki ocznej, zaczerwienienie spojówek i wysunięta trzecia powieka. Pies klinicznie czuje się dość dobrze, ma apetyt i nie choruje na inne choroby przewlekłe oprócz otyłości. Dostawał olbrzymią ilość różnych kropli do oczu oraz antybiotyków podawanych ogólnie. Były też leki NSPZ oraz steroidowe.

Przechodzimy do badania, pacjent chce mnie zjeść, więc odmawiam badania bez premedykacji, tłumacząc, że to badanie nie będzie dokładne, muszę przecież zbliżyć się do niego moją twarzą na odległość 10 cm. Pani niechętnie, ale się zgadza. Kiedy pies jest już gotowy, czyli śpi, rozpoczynamy badanie. Ciśnienie śródgałkowe podwyższone − IOP − 58 mmHg (norma 10-20 mmHg), należy brać pod uwagę, że ciśnienie u znieczulonego psa jest dużo niższe, więc wynik ten nie jest dokładny. Odruchy, wielkość źrenic, nawilżenie powierzchni rogówkowo-spojówkowej zmieniają się w premedykacji czy sedacji.

Dochodzi też do zapadnięcia gałek i skręcenia w kierunku dobrzuszno-przyśrodkowym, co utrudnia badanie. Wracając do objawów pacjenta: gałka powiększona, dolna powieka mocno obrzęknięta. Badam też jamę ustną, fatalny stan zębów, trzonowce z ropnym zapaleniem, rozchwiane przy dotyku. Uznaję to za przyczynę stanu oka. Zalecam wykonanie badań krwi, RTG i tomografii komputerowej. Pani nie może uwierzyć w to, co się dzieje, że nikt wcześniej nie wykonał najprostszego badania klinicznego psa! Właścicielka wykonała zalecone badania. Pies miał ropnie okołowierzchołkowe trzonowców. Zęby i korzenie usunięto. Po kilku dniach wygląd psa wrócił do normy.

Opowiedziałam Państwu ten przypadek z uwagi na to, że każdy z nas musi pamiętać o najważniejszym: badaniu klinicznym pacjenta oraz o tym, by zawsze być dobrym internistą. Należy do problemu podjeść globalnie, a nie skupiać się na jednym objawie, niezależnie od naszej specjalizacji czy zainteresowań.

Problemy ze wzrokiem mogą pojawić się u zwierząt w różnym wieku i mają różne podstawy. Jacy pacjenci najczęściej trafiają do Pani gabinetu?

Nie można tego jednoznacznie określić, bo trafiają tu pacjenci z różnymi schorzeniami. Najczęściej przychodzą właściciele psów i kotów, ale przyjmuję również króliki, szczury i kawie domowe. Raz przyjmowałam także agamę czy pieska preriowego. Jeśli chodzi o choroby, to są to w dużej mierze pacjenci leczeni już wcześniej. Zwykle trudne przypadki, gdyż proste, niepowikłane problemy okulistyczne lekarze starają się leczyć sami.

Pacjent trafia do Pani gabinetu i… jak wygląda badanie?

Najważniejszy jest wywiad, uważnie słucham, co mają do powiedzenia właściciele moich pacjentów, chociaż często trzeba brać poprawkę np. na pytanie, od kiedy trwa problem. Dopytuję o choroby towarzyszące, przebyte operacje. Wymagam podania leków w dokładnych dawkach i liczbie podań. Zawsze proszę o uwolnienie psa ze smyczy czy kota z kontenera, by móc podczas naszej rozmowy zobaczyć, jak zwierzę zachowuje się w gabinecie (ma to znacznie np. przy diagnozowaniu ślepoty czy problemów neurookulistycznych). Rozpoczynam od badania produkcji łez, czyli testu Schirmera, następnie, jeśli to konieczne w danym przypadku, pobieram próbkę do badań mikrobiologicznych. Zawsze oglądam najpierw z bliska pysk pacjenta, sprawdzam symetrię oczu, dokładnie omacuję głowę. Kolejno przechodzę do oceny rozmiaru, kształtu, symetryczności i ruchomości źrenic. Dalej większość badania przeprowadzana jest w ciemności, oceniam przedni odcinek oka za pomocną lampy szczelinowej, czyli biomikroskopu, oglądam dokładnie powieki, trzecią powiekę, spojówkę, rogówkę, twardówkę, punkty łzowe. Następnie oceniam tęczówkę, źrenicę i soczewkę. Podaję barwnik, fluoresceinę, aby dokładnie ocenić drożność układu łzowego oraz uwidocznić ewentualne uszkodzenia rogówki. Etap kolejny to podanie leku rozszerzającego źrenicę (np. Tropicamidum 1%), musimy poczekać ok. 15-20 min na efekt rozszerzenia i wykonać badanie otfalmoskopowe. W tym czasie badam ciśnienie śródgałkowe przy użyciu tonometru.

Badanie tylnej części oka przeprowadzam, używając oftalmoskopu pośredniego i soczewki lub kamery siatkówkowej, jeśli chcę zmiany pokazać właścicielowi i je omówić.

Często trafiają do Pani pacjenci skierowani przez innych lekarzy weterynarii. Jakie objawy ze strony zwierzęcego oka trzeba uznać za nietypowe i warte konsultacji z okulistą?

Wszelkie odstępstwa od normy należy traktować jako nietypowe. Zwierzę fizjologicznie nie powinno wykazać żadnych objawów niepokojących ze strony narządu wzroku, jak np.: mrużenie powiek, tarcie łapą okolicy oczu, łzawienie, przebarwienia okolicy pod oczami, silny ból związany ze stanem zapalnym, światłowstręt, zmiana koloru tęczówki w jednym lub obu oczach, silne zaczerwienie spojówek lub całej gałki ocznej, nagłe zmętnienie soczewki.

W każdym z tych przypadków zachęcam do konsultacji ze specjalistą.