Wstrząs kardiogenny, czyli chwilowa przerwa w akcie umierania… serca

Francuski chirurg wojskowy z XVIII wieku Henri François Le Dran, aby opisać stan załamania funkcji życiowych organizmu prowadzący do śmierci żołnierzy trafionych pociskami, użył słowa „choquer”, które zostało potem przetłumaczone w sposób bezpośredni na angielski i tak powstało określenie shock (19). W XIX w. wybitny amerykański lekarz i chirurg John Collins Warren określił bardzo dosadnie szok jako „chwilową przerwę w akcie umierania”. Opis tego stanu klinicznego nadal pozostaje zgodny z obecnymi obserwacjami w przypadku, kiedy diagnoza została pominięta, nierozpoznana lub opóźniona. Wstrząs można uznać za ostateczną drogę, przez którą różnorodne procesy patologiczne prowadzą do niewydolności sercowo-naczyniowej i śmierci (12). Wbrew pozorom różne typy wstrząsu powstające na skutek spektrum chorób czy sytuacji klinicznych są niezwykle częstą przyczyną przyjęć pacjentów w stanie zagrożenia życia.

Z punktu widzenia patofizjologii wszystkie rodzaje wstrząsu opisane w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) zostały ujęte pod literą R. Zgromadzono tam objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych gdzie indziej niesklasyfikowane, a szczegółowa analiza tego spisu wskazuje, że zestawiono w tej grupie rodzaje wstrząsu niesklasyfikowanego w innych kategoriach, takich jak wstrząs septyczny, toksyczny, anafilaktyczny czy po porażeniu prądem. W grupie R wydzielono wstrząs kardiogenny, hipowolemiczny, endotoksyczny oraz nieokreślony (niewydolność krążenia obwodowego BNO, tzw. bliżej nieokreślone).

Z zestawienia widać, że bardzo blisko pod względem patologii klinicznej figurują dwa typy wstrząsu, czyli hipowolemiczny i kardiogenny (16). Co mają wspólnego, że sąsiadują ze sobą bezpośrednio?