Technika wykonywania zeskrobiny oraz ocena mikroskopowa uzyskanego materiału

Miejsca pobrania zeskrobiny

Zeskrobina powinna zostać pobrana z granicy skóry zdrowej oraz objętej zmianami. Należy unikać miejsc z dużymi strupami, silnymi otarciami, gdyż ze względu na grubość zmian można uzyskać wynik fałszywie ujemny. Zeskrobina powinna zawsze być pobrana z kilku miejsc (min. 3-5)! W przypadku podejrzenia zarażenia świerzbowcem drążącym miejscami predysponowanymi będą: łokcie, przedpiersie/mostek, stawy skokowe oraz brzegi małżowin usznych. W przypadku nużycy najczęściej zmiany występują w obrębie skóry twarzy (okolica oczu, wargi, czoło, broda) oraz na dystalnych częściach kończyn. Cheyletiella sp. najczęściej izolowana jest ze skóry grzbietu oraz boków ciała. Nużycę u kotów według niektórych autorów najłatwiej potwierdzić, wykonując zeskrobinę z okolicy łopatki. W przypadku zarażenia Notoedres cati miejscem predylekcyjnym będzie okolica głowy, ale wraz z rozszerzaniem się choroby zmiany mogą objąć całe ciało.

Należy jednak pamiętać, żeby nie sugerować się miejscami predylekcyjnymi, ale pobierać materiał z kilku obszarów objętych zmianami skórnymi, które niekoniecznie pokrywają się z najczęściej opisywanymi.

Interpretacja wyniku

Należy dokładnie obejrzeć cały uzyskany materiał. Najlepiej zaczynać od najmniejszego dostępnego powiększenia, np. obiektywu 10 x, a dopiero jeżeli wymagane jest dokładne obejrzenie danego obszaru, można zwiększyć powiększenie obiektywu do powiększenia 40 x lub większego. Mimo panującego przekonania, że większe powiększenie zwiększa szanse znalezienia pasożyta, jest dokładnie odwrotnie – na szerszym polu widzenia łatwiej go zauważyć. Wyjątek stanowi Demodex gatoi, który jest niewielkich rozmiarów i na małym powiększeniu można go przeoczyć. Należy również obniżyć kondensor w celu zapewnienia lepszego kontrastu i widoczności pasożytów.

Po znalezieniu i identyfikacji pasożyta najważniejsza jest ocena: stadiów rozwojowych pasożyta, czy są obecne jaja, liczby pasożytów dojrzałych w polu widzenia oraz czy są żywe czy martwe. Jest to niezmiernie ważne przy leczeniu ektoparazytoz, gdyż zeskrobiny kontrolne odpowiedzą na pytanie, czy leczenie przebiega prawidłowo. W przypadku gdy mimo leczenia w zeskrobinie wciąż otrzymujemy formy rozwojowe pasożytów lub ich jaja, należy przeanalizować zalecenia lekarskie, gdyż może to świadczyć o braku skuteczności terapii.

Należy pamiętać, iż w przypadku świerzbowca drążącego wykonanie nawet kilku zeskrobin może nie wykazać pasożyta. Dzieje się tak, ponieważ w początkowej fazie choroby już kilka osobników obecnych w skórze może wywołać silne objawy kliniczne – przede wszystkim świąd. Dodatkowo pasożyt bytuje w głębokich warstwach skóry, co dodatkowo utrudnia uzyskanie go w preparacie. Znalezienie choćby jednego osobnika dorosłego lub jaja pasożyta wskazuje na świerzb.

W przypadku nużycy przy obecności objawów klinicznych nie ma praktycznie możliwości, aby przy prawidłowo wykonanej zeskrobinie i zgodnych objawach klinicznych nie znaleźć pasożyta w preparacie. Wyjątek stanowią psy rasy shar-pei, u których obecność mucyny w skórze może uniemożliwić właściwą ocenę preparatu. Nie można zatem rozpoznawać choroby wyłącznie na podstawie objawów klinicznych oraz oceniać postępu leczenia bez wykonania zeskrobiny.

Jeżeli postawione jest podejrzenie zarażenia pasożytami z rodzaju Cheyletiella, zeskrobina może być niewystarczająca. Mimo że badanie to opisywane jest jako podstawowa metoda diagnostyczna, w tym przypadku można uzyskać wyniki fałszywie ujemne. Dlatego zalecane jest, aby dodatkowo wykonać test z przylepcem w miejscach objętych łuszczeniem naskórka, wyłysieniami, obszarami z przerzedzeniem włosa czy wykwitami skórnymi.