Odczuwanie bólu i jego negatywny wpływ na zachowanie oraz stan emocjonalny psów. Etyczne aspekty kontroli bólu u psów

Program postępowania analgetycznego

Mając świadomość cierpienia psów oraz negatywnego wpływu bólu na organizm, należy w swojej pracy zawsze kierować się troską o dobre samopoczucie i komfort zwierzęcych pacjentów. W tym celu w każdej lecznicy powinien zostać wdrożony program postępowania analgetycznego.

Program postępowania analgetycznego obejmuje:

a) procedury związane z rozpoznaniem i oceną bólu,
b) schematy leczenia poszczególnych chorób związanych z występowaniem bólu,
c) procedurę okołooperacyjnej kontroli bólu,
d) wprowadzenie odpowiedniego planu stosowania leków przeciwbólowych,
e) stosowanie fizjoterapii jako wspomagania terapii bólu,
f) plan badania i oceny bólu w trakcie przebiegu choroby,
g) ocenę jakości życia i dobrostanu pacjenta.

Ocena bólu powinna być prowadzona rzetelnie, w uporządkowany sposób, z uwzględnieniem rodzaju bólu, jego lokalizacji, przyczyny, czasu trwania oraz jego następstw. Podstawą takiej oceny jest dobrze zebrany wywiad u opiekuna psa i badanie kliniczne psa. Wśród lekarzy medycyny panuje opinia, że o ile ból ostry można opanować w łatwy sposób, to kontrola bólu przewlekłego jest bardzo trudna. Ze względu na to, że ból chroniczny obniża poziom serotoniny, co może doprowadzić do depresji lub zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, wskazane jest podawanie oprócz leków przeciwbólowych także leków przeciwdepresyjnych. Powinny to uwzględniać schematy farmakoterapii będące częścią programu postępowania analgetycznego.

Bardzo istotnym punktem programu analgetycznego jest wprowadzenie procedury oceny jakości życia psa, która pozwoli na podjęcie decyzji o eutanazji w odpowiednim momencie, w przypadku gdy kontrola bólu jest niemożliwa, tak aby nie narażać pacjenta na zbędne cierpienie. Odczuwanie bólu przez psy jest prawdopodobnie silniejsze niż u ludzi, bo nie mają one wyspecjalizowanych umiejętności racjonalnego myślenia, rozumienia przyczyny istnienia bólu i zdolności przewidywania jego zakończenia.

Często przyzwalamy na odczuwanie bólu u psów, szczególnie u osobników starszych akceptujemy to, że wolno się ruszają, kuleją. Jest to akceptacja ich cierpienia, które jest możliwe do złagodzenia poprzez zastosowanie właściwego leczenia bólu. Akceptowanie takiego stanu jest nieetyczne i naraża zwierzę na niepotrzebne cierpienie oraz powoduje naruszenie jego dobrostanu. Współczesna etyka weterynaryjna coraz bardziej koncentruje się na eliminowaniu niepotrzebnego bólu i cierpienia w dużo szerszym aspekcie niż dotychczas. Wskutek tego zostały zmienione istniejące definicje, np. „niepotrzebne cierpienie” nie oznacza, jak dotychczas, akceptowanego cierpienia z powodu niedogodności w jego łagodzeniu, lecz wyłącznie cierpienie w przypadku, gdy łagodzenie bólu jest niemożliwe. Niesie to za sobą konieczność ustanowienia nowych pryncypiów i standardów w weterynarii.

Kontrola bólu u zwierząt jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną weterynarii. Istnieją międzynarodowe organizacje zajmujące się zagadnieniami konieczności leczenia bólu u zwierząt, takie jak: International Veterinaty Academy of Pain Management (IVAPM). Organizowane są kursy terapii bólu, dostępne są publikacje dotyczące tej tematyki. Zdobywanie wiedzy z zakresu kontroli bólu u zwierząt jest tak samo istotne, jak wiedza z innych dziedzin weterynarii.

Autorka artykułu zachęca lekarzy i techników weterynarii do szerszego zainteresowania się problemem eliminowania bólu i cierpienia leczonych psów, co jest elementem współczesnej medycyny weterynaryjnej. Proponuje wprowadzenie w lecznicach programów postępowania analgetycznego i stosowania w ramach tego programu schematów farmakoterapii zgodnych z międzynarodowymi standardami. Zachęca się również do systematycznego zdobywania i pogłębiania wiedzy z zakresu wykrywania, kontroli i leczenia bólu u psów, co przyczyni się niewątpliwie do zwiększenia ich dobrostanu, jak również zadowolenia ich opiekunów.