Odczuwanie bólu i jego negatywny wpływ na zachowanie oraz stan emocjonalny psów. Etyczne aspekty kontroli bólu u psów

Przytoczona definicja bólu wskazuje na jednoczesne odbieranie bodźców bólowych przez receptory i zaangażowanie procesów emocjonalnych z tym związanych. Nowoczesne spojrzenie na ból ocenia go w znacznie szerszych kategoriach niż tylko proste odbieranie bodźców uszkadzających tkanki, ponieważ uwzględnia również czynnik emocjonalny.

Receptorami bólowymi są nocyceptory. Ból jest wynikiem ich drażnienia. Impulsy wywołane bodźcami bólowymi (termicznymi, mechanicznymi lub chemicznymi) są przewodzone z nocyceptorów za pomocą włókien nerwowych poprzez rdzeń kręgowy do wzgórza i kory mózgowej, gdzie dochodzi do rozpoznawania i lokalizowania bólu (nocycepcji). Jest to tzw. ból receptorowy, zwany też fizjologicznym, ponieważ powstaje i jest przewodzony w sposób fizjologiczny. Istnieje także ból generowany z uszkodzonego układu nerwowego, zarówno obwodowego, jak i ośrodkowego oraz z ośrodków korowych, tzw. ból pozarecptorowy, zwany neurogennym. Mogą występować także bóle mieszane. Inny podział bólu dotyczy czasu jego trwania. Rozróżnia się ból ostry i chroniczny. Chociaż głównym czynnikiem różnicującym jest kryterium czasowe, to istnieją między nimi także inne różnice, wymienione w tab. 1.

Odczuwanie bólu jest nieprzyjemne, ma ono jednak duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ból ma za zadanie motywować organizm do zmiany zachowania w celu redukcji jego odczuwania, to znaczy wywołuje reakcję unikania. W takim przypadku można mówić o pozytywnej roli bólu. Jeżeli jednak ból jest długotrwały i organizm nie może podjąć działań zmniejszających jego odczuwanie, to staje się negatywny w skutkach i wyniszczający dla organizmu.

Psy odczuwają ból tak samo jak ludzie. Procesy neurofizjologiczne związane z odczuwaniem bólu mają taki sam przebieg. Różnica polega na tym, że ludzie manifestują swój ból, a psy starają się go ukryć. Ból oznacza, że dana jednostka jest osłabiona i może stać się łatwą zdobyczą, dlatego psy starają się maskować ból. Jeżeli pokazują objawy bólu, to znaczy, że jest on na tyle silny, że przestają dbać o swoje bezpieczeństwo.

Różnica między percepcją bólu a reakcją na ból związana jest z różną liczbą bodźców odbieranych w receptorach bólowych lub w miejscu uszkodzenia nerwu a liczbą impulsów odbieranych w ośrodkach bólu w mózgu, ponieważ w trakcie przewodzenia ulegają one modulacji, co wpływa na osłabienie reakcji bólowej. Występują także różnice w tolerancji bólu i reakcji na ból pomiędzy rasami psów, a także różnice osobnicze. Utrudnia to zauważenie u psów wczesnych objawów bólu o umiarkowanym nasileniu. Zwykle ujawniają się one poprzez zmianę zachowania psa.