Powikłania towarzyszące zwichnięciu soczewki u psów i kotów

Zwichnięcie soczewki (luxatio lentis) to jej przemieszenie spowodowane zerwaniem obwódki rzęskowej utrzymującej kontakt pomiędzy soczewką i ciałem rzęskowym (1, 2). Może występować zarówno jedno-, jak i obustronnie. Na skutek tego dochodzi do przemieszczenia soczewki w kierunku ciała szklistego lub do komory przedniej oka (6). Przemieszczenie niewielkiego stopnia w obrębie źrenicy nazywane jest podwichnięciem lub nadwichnięciem (subluxatio lentis) (6).

Przyczyny zwichnięcia soczewki dzielimy na pierwotne i wtórne. Pierwotne zwichnięcie soczewki najczęściej zdarza się u dorosłych psów, jednak może występować także u szczeniąt. Odnotowane są też przypadki wrodzonego zwichnięcia soczewki, któremu towarzyszą inne wrodzone choroby gałki ocznej (3).

Zwichnięcie soczewki najczęściej występuje u psów w średnim wieku. Rasami predysponowanymi są: foksterier szorstkowłosy, Jack Russel terrier, terier tybetański, basset, beagle, chihuahua, owczarek niemiecki, greyhound, pudel miniaturowy i sznaucer miniaturowy (3, 5). Wtórne zwichnięcie soczewki jest najczęściej wynikiem urazów, zapalenia błony naczyniowej oka, jaskry oraz innych chorób włącznie z guzami nowotworowymi (3).

Zwichnięcie soczewki do komory przedniej wskutek zmian refrakcji układu optycznego bardzo utrudnia bądź uniemożliwia widzenie (4). Ponadto soczewka, kontaktując się z nabłonkiem tylnym rogówki, prowadzi do jej uszkodzenia, dekompensacji, obrzęku i waskularyzacji (6) (ryc. 1, 3, 11, s. 32). W przypadkach podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego spośród wszystkich rodzajów zwichnięć soczewka najczęściej przemieszcza się do komory przedniej oka (7) (ryc. 3). Wynika to z braku możliwości odpływu cieczy wodnistej na skutek zablokowania przez masy soczewki. W dalszej konsekwencji dochodzi do wzrostu ciśnienia w komorze ciała szklistego, co z kolei powoduje wypchnięcie obwodowej części tęczówki (iris bombé) i zamknięcie kąta rogówkowo-tęczówkowego (angulus iridocornealis) (8). Wynikiem tego jest zaburzenie odpływu cieczy wodnistej przez siateczkę beleczkową (reticulum trabeculare) do zatoki żylnej twardówki, czego konsekwencją jest wtórna jaskra (7). Średnio u 73% psów powikłaniem przy zwichnięciu soczewki do komory przedniej oka jest jaskra wtórna (9).

Zwichnięcie soczewki do komory ciała szklistego występuje rzadziej (3) (ryc. 6). W tym przypadku ruchy gałki ocznej, pod wpływem siły bezwładności, powodują przemieszczenie soczewki i uszkadzanie okolicznych tkanek. To może skutkować zapaleniem błony naczyniowej oka, a dalej jaskrą wtórną (4). Również na skutek przedostawania się ciała szklistego do komory przedniej może dojść do zatkania otworu źrenicznego lub zamknięcia kąta rogówkowo-tęczówkowego, wywołując wtórną jaskrę (8). Średnio u 38% psów powikłaniem przy zwichnięciu soczewki do komory ciała szklistego jest jaskra wtórna (9).