Mechanizmy komunikacji chemicznej. Cz. I

Komunikacja chemiczna jest najstarszym sposobem komunikacji międzyosobniczej. Wykorzystywana jest przez różne organizmy żywe, począwszy od roślin, poprzez grzyby, bakterie, zwierzęta, a na człowieku kończąc. Odpowiada za tworzenie, modyfikację zachowań organizmów żywych i dotyczy zarówno poszczególnych osobników, jak i całych grup organizmów. Złożoność reakcji, zależności oraz efekty oddziaływania poszczególnych substancji wykorzystywanych w procesie przenoszenia informacji przyczyniły się do podjęcia próby sklasyfikowania ich w celu łatwiejszej analizy oraz lepszego zrozumienia mechanizmów ich działania. Wraz z rozwojem metod analitycznych i postępem prac związanych z analizą oddziaływań tych substancji pojawiają się coraz to nowe schematy pozwalające uszeregować i opisać poszczególne grupy związków. Najważniejszym pojęciem obejmującym całą, ogromną grupę substancji wykorzystywanych w procesie komunikacji chemicznej jest definicja substancji semiochemicznych (z greckiego semeion – sygnał), czyli sygnalizujących, niosących informację.

Jak już wcześniej wspomniano, związki te mogą oddziaływać na różnych płaszczyznach i służyć do przekazywania informacji pomiędzy tą samą grupą organizmów (np. oddziaływanie roślina – roślina, bakteria – bakteria) lub pomiędzy zupełnie różnymi grupami (np. roślina – zwierzę) (16).

Substancje chemiczne oddziałujące pomiędzy poszczególnymi osobnikami możemy podzielić na te wywołujące efekt w obrębie osobników jednego gatunku oraz działające międzygatunkowo (16). Tę drugą grupę nazywamy substancjami allochemicznymi i w zależności od efektu, jaki powodują, możemy je zaliczyć do kilku grup. Pierwszą z nich stanowią allomony. Jest to grupa substancji chemicznych, których wydzielanie przynosi korzyści osobnikowi, który je emituje. Zaliczamy do nich repelenty wydzielane przez zwierzęta i detergenty produkowane przez rośliny. Przykładem repelentu jest wydzielina gruczołów skunksa. Do allomonów zaliczamy również substancje ucieczki, s...