Kot wegetarianin – czy jest to możliwe?

Aminokwasy siarkowe, tj. metionina i cysteina

W ponad 80% są one wykorzystywane do produkcji energii. Główną drogą metaboliczną cysteiny jest produkcja pirogronianu. Cysteina, przy odpowiedniej ilości metioniny w pożywieniu, może być z niej wytwarzana. Między innymi z tego względu białka są ważniejszym składnikiem energetycznym dla kota niż węglowodany.

Aminokwas siarkowy metionina, tak ważny w diecie kota, dostarczający mu energii, pozwalający na zachowanie prawidłowego stanu okrywy włosowej, znajduje się w dwukrotnie większej koncentracji w mięsie (0,53 g/100 g) aniżeli w soi (0,28 g/100 g). Sytuacja z innymi roślinami, często stosowanymi jako wypełniacze w tanich karmach, jest jeszcze gorsza – kukurydza i soczewica zawierają ten aminokwas w minimalnych ilościach (odpowiednio: 0,07 g i 0,06 g na 100 g produktu).

Arginina

Pełni ona bardzo ważną funkcję w cyklu mocznikowym, odtruwającym organizm z nadmiaru azotu, co jest szczególnie ważne przy żywieniu wysokobiałkowym kotowatych. Jej niedobory w diecie skutkują zaburzeniem w cyklu mocznikowym i niezwykle szybkim zatruciem amoniakiem. Wrażliwość kotów na jej brak wiąże się z niewielką endogenną syntezą tego aminokwasu. U kotów skarmionych dietą pozbawioną argininy objawy hiperamonemii pojawiły się już w czasie od 2 do 5 godzin od spożycia pokarmu. Dla porównania – u szczurów taka dieta powodowała jedynie utratę apetytu. Hiperamonemia może prowadzić do szybkiej śmierci kota.

Większość pokarmów pochodzenia zwierzęcego zawiera także wystarczającą ilość argininy. Jej deficyt pojawić się może przy skarmianiu pokarmem roślinnym (soja, groch) czy nabiałem.

Tauryna

Jest aminokwasem niebiałkowym bardzo ważnym w żywieniu kotów. Endogenna synteza tauryny w wątrobie z L-cysteiny (która częściowo pochodzi z przemiany metioniny) nie pokrywa w pełni zapotrzebowania – jest to spowodowane niską aktywnością enzymu metabolizującego cysteinę do tauryny (3). Dlatego tak ważne jest dostarczanie odpowiedniej ilości tauryny w pożywieniu. Tauryna nie tworzy wiązań peptydowych i w organizmie występuje głównie w stanie wolnym. Pełni wiele fizjologicznych funkcji, m.in. jest neuroprzekaźnikiem i neuromodulatorem w układzie nerwowym, uczestniczy w tworzeniu kwasów żółciowych w wątrobie, reguluje ciśnienie osmotyczne w komórkach, wykazuje właściwości silnie przeciwutleniające, chroniąc tkanki przed uszkodzeniem. Największe stężenia tauryny znajdują się w mózgu, sercu, mięśniach szkieletowych oraz siatkówce oka. Niedostateczna jej ilość powoduje szereg schorzeń tych narządów i nieprawidłowości rozwojowe.

Przeprowadzono wiele badań obrazujących, jak ważny jest to aminokwas, najważniejsze z nich to:

1. Spadek stężenia tauryny w osoczu poniżej 20 μmol/l powoduje niebezpieczeństwo rozwinięcia się retinopatii (4).
2. Poważnym schorzeniem wywołanym brakiem tauryny jest kardiomiopatia rozstrzeniowa, której rozwinięcia można się spodziewać przy spadku stężenia tauryny w osoczu poniżej 20 μmol/l (4). Pierwsze objawy występują po 3-5 miesiącach stosowania diety niekompletnej.
3. U kotów większość kwasów żółciowych łączy się z tauryną (tworząc taurocholany) i kwasy te nie są w stanie, przy zmniejszonym jej stężeniu, wykorzystać do tego procesu glicyny (taurocholany zmniejszają napięcie powierzchniowe, emulgując wielkie krople tłuszczów do małych kuleczek (pojedynczych triacylogriceroli), ułatwiając dostęp lipazie trzustkowej).
4. Stężenie tauryny w diecie wpływa na metabolizm tłuszczu w organizmie (5).

Aminokwas ten powszechnie występuje w tkankach zwierzęcych. Największe jego stężenie znajduje się w mięsie indyczym, zaś mięso z kurzych brojlerów jest w nią ubogie. Bogate w taurynę są ostrygi. Rośliny, poza paroma wyjątkami, nie zawierają tego cennego dla kota aminokwasu (niewielkie jego ilości znajdujemy w soczewicy, grochu, wodorostach morskich, np. listownicy japońskiej i w jednym z gatunków krasnorostów).

Nasiona soczewicy mogą kotu rekompensować brak „mięsnej” tauryny, lecz ze względu na jej małe stężenie (tab. 1) musiałyby być podawane w dość dużej ilości. Licząc, że zapotrzebowanie kota na taurynę wynosi 2000 mg, zwierzę musiałoby zjeść 5 kg soczewicy. Tauryna w dużych ilościach znajduje się w owocach opuncji – w pulpie jest 300-600 mg/l. W tym przypadku kot musiałby pobrać około 5 litrów pokarmu, aby pokryć zapotrzebowanie swojego organizmu na taurynę. Dla porównania – kot przebywający na dworze musiałby upolować tylko kilka średniej wielkości (30 g) myszek polnych.