Jakie jest Twoje rozpoznanie? Toksoplazmoza u psów i kotów

Diagnostyka

W diagnostyce toksoplazmozy u kotów trzeba podkreślić znaczenie badań serologicznych, w których badany jest poziom przeciwciał IgM i IgG oraz monitorowane są zmiany ich mian. Wykorzystuje się testy ELISA (ang. enzyme-linked immunosorbent assay) lub test immunofluorescencji pośredniej (IFAT, ang. immunofluorescence assay test). Z racji faktu, że każde badanie diagnostyczne wiąże się z ryzykiem uzyskania wyników fałszywie dodatnich i ujemnych, najlepszym diagnostycznym posunięciem byłoby wykorzystanie różnych kombinacji badań serologicznych, koproskopowych oraz molekularnych w połączeniu z obrazem klinicznym. Badanie kału metodą flotacji może wykazać obecność oocyst, jednak jest to bardzo trudne ze względu na morfologię i rozmiar pasożyta, a także jego cykl rozwojowy – intensywne wydalanie oocyst trwa przeważnie krótko, a u dorosłych kotów często nie występuje forma jelitowa. Stosowane technologie molekularne obejmują badanie kału metodą PCR (real-time PCR), w którym wykrywa się obecność fragmentu DNA pasożyta.

Kliniczną toksoplazmozę stwierdza się u psów w oparciu o badania serologiczne surowicy lub osocza, potwierdzając je badaniem płynu mózgowo-rdzeniowego metodą PCR. Ze względu na brak formy jelitowej i wydalania oocyst, badanie kału (parazytologiczne czy PCR) nie ma podstaw diagnostycznych.

W niektórych przypadkach możliwe jest wykrycie niektórych form rozwojowych pasożyta w badaniu cytologicznym, histopatologicznym lub immunohistochemicznym.

W przebiegu toksoplazmozy zmianom mogą ulegać również parametry biochemiczne krwi, W ostrej fazie choroby występuje hipoproteinemia i hipoalbuminemia. Hiperglobulinemia występuje w przewlekłej fazie. Poziom bilirubiny oraz aktywność enzymów: CK, ALT, AST, wzrasta, gdy następują uszkodzenia wątroby i mięśni. U psów w przypadku uszkodzeń wątroby wzrasta także aktywność ALP, co rzadziej zdarza się u kotów. U zwierząt, u których nastąpiło uszkodzenie lub zapalenie trzustki, wzrasta aktywność lipazy i amylazy. Dodatkowo u kotów można zaobserwować proteinurię i bilirubinurię, a także obniżony poziom wapnia przy prawidłowym stężeniu albumin.

Laboratorium Laboklin posiada w swojej ofercie badania zarówno serologiczne, jak i PCR.

Badanie metodą IFAT (ryc. 1) jest wykonywane z surowicy lub osocza. Oznaczane są miana przeciwciał dwóch klas: IgM – przeciwciała „wczesnej fazy”, których stężenie wzrasta w pierwszych dniach infekcji oraz IgG – przeciwciała „późnej fazy”. Poziom IgM można oznaczyć już 7 dni po zakażeniu, a IgG około 14-28 dni. Miano < 1:32 to wynik negatywny, co oznacza, że zwierzę nie miało kontaktu z patogenem.

Trzeba jednak pamiętać, że nie zawsze występowanie przeciwciał przeciwko T. gondii równa się procesowi chorobowemu, a jedynie może być to nabyta odporność po kontakcie z patogenem. Aby postawić trafną i pełną diagnozę, powinno wykonać się badanie par surowic pobranych w odstępie 4-6 tygodni, szczególnie w przypadku wyników wątpliwych.

Badanie metodą PCR (real-time PCR) jest wykonywane z płynu mózgowo-rdzeniowego, kału lub tkanek. U kotów najlepszym materiałem do badania jest kał lub PMR, a od psów i innych żywicieli pośrednich – PMR i wycinki narządów.

Toksoplazmoza u psów jest często mylona z zakażeniem N. caninum ze względu na podobny przebieg zakażenia. Dodatkowo, przy podejrzeniu inwazji T. gondii, zwłaszcza u młodych nieszczepionych psów, warto wziąć pod uwagę nosówkę.

Aby ułatwić diagnostykę różnicową u psów i kotów, warto rozważyć wykonanie profili PCR, które zawierają badania w kierunku chorób o podobnym przebiegu i objawach.

Na podstawie próbek badanych w laboratorium Laboklin metodą PCR w latach 2016-2020 można stwierdzić, że toksoplazmoza to wciąż aktualny problem. W przebadanych próbkach pobranych od kotów (tab. 1) można zauważyć wzrost pozytywnych wyników w ostatnich latach, co wiąże się ze zwiększoną liczbą zakażeń lub większą świadomością lekarzy weterynarii podczas diagnostyki. Tab. 2 sugeruje, że toksoplazmoza to głównie choroba kotów, ale nie należy jej ignorować u psich pacjentów.