Zatrucia herbicydami u psów i kotów

Zatrucie pochodnymi kwasu chlorofenoksykarboksylowego (2,4-D, MCPA)

Herbicydy z tej grupy zaliczane są do środków selektywnych, gdyż w rolnictwie stosowane są do niszczenia chwastów dwuliściennych w uprawach roślin jednoliściennych. Zastosowanie pozarolnicze to usuwanie niepożądanej roślinności w pobliżu: torów, autostrad, lotnisk czy pól golfowych. Są to chemiczne analogi auksyn, roślinnych hormonów wzrostu. Po wniknięciu do rośliny ulegają hydrolizie, w wyniku której uwalniane są ich postacie kwasowe działające chwastobójczo. Cała niepożądana roślina zamiera na skutek hamowania funkcji enzymów endogennych, które zarządzają procesami wzrostu, oddychania, fotosyntezy. Dochodzi do zaburzeń, m.in. w przemianie związków azotowych czy odżywianiu się roślin. Często nazywane są też herbicydami hormonalnymi (2, 7, 19).

Najczęściej używanymi związkami z tej grupy są kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (2,4-D) oraz kwas chlorometylofenoksyoctowy (MCPA). Oprócz działania chwastobójczego stosowane są jako defolianty niszczące liście. Popularny jest zwłaszcza 2,4-D, zaliczany do najczęściej używanych herbicydów na świecie; wchodzi w skład wielu popularnych preparatów handlowych, np. Pielik czy Aminopielik. Często też środki ochrony roślin zawierają obydwie te substancje czynne oraz dodatkowo np. glifosat. LD50 dla szczura przy narażeniu drogą pokarmową 2,4-D mieści się w zakresie od 375 do 1200 mg/kg m.c., a dla MCPA – od 612 do 1383 mg/kg m.c. Wskazuje to, że dla ssaków toksyczność pochodnych tych kwasów jest niewielka, jednak przypadki zatruć notowano u zwierząt towarzyszących, z których najbardziej wrażliwe są psy.

LD50 2,4-D dla psów wynosi 100 mg/kg m.c., natomiast narażenie na dawkę 20 mg/kg m.c. przez około 3 tygodnie lub 25 mg/kg m.c. przez 6 dni spowodowało zejście śmiertelne (4). Związki te wchłaniają się głównie drogą pokarmową, ulegają ograniczonemu metabolizmowi, wydalane są przez nerki, co u psów odbywa się bardzo wolno.

Wydalanie zwiększa się, jeżel...