Pseudomonas otitis externa u psów – metody rozpoznawania i leczenia

Zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego jest jednym z najpowszechniej występujących problemów w praktykach małych zwierząt. Według różnych autorów stanowi ono do 20% wszystkich konsultowanych przypadków dermatologicznych (1). Zdecydowana większość to przypadki zapalenia o charakterze rumieniowo-woszczynowym, które najczęściej rozwijają się na tle takich chorób (będących przyczynami pierwotnymi otitis externa), jak atopowe zapalenie skóry i inne choroby alergiczne czy endokrynopatie. Dużo rzadziej występują ropne zapalenia przewodu słuchowego. W przypadku zapaleń o takim charakterze jednym z czynników odpowiedzialnych za ich rozwój są pałeczki, szczególnie pałeczka ropy błękitnej – Pseudomonas aeruginosa. Bakteria ta, w odróżnieniu od innych drobnoustrojów stanowiących czynniki wtórne zapalenia przewodu słuchowego (drożdżaki Malassesia pachydermatis, gronkowce Staphylococus pseudointermedius, pałeczki Klebsiella sp. czy Escherichia coli), nie stanowi mikrobiomu przewodu słuchowego psów i jest bardzo rzadko stwierdzana w zdrowych uszach (20).

Pseudomonas aeruginosa jest izolowany w przybliżeniu od 2,5% przypadków ropnych zapaleń uszu (22). Liczba ta wydaje się niewielka, tym niemniej ropne zapalenia przewodu słuchowego wywołane pałeczkami ropy błękitnej – określane jako Pseudomonas otitis – stanowią poważny problem w związku z trudnościami w leczeniu, wynikającymi przede wszystkim z dużej oporności drobnoustroju.

Podobnie jak w przypadku zapaleń o charakterze rumieniowo-woszczynowym również u podłoża Pseudomonas otitis leżą przyczyny pierwotne. Ponieważ pałeczka ropy błękitnej zwykle nie zasiedla tkanek zdrowych, przyczyną problemu są różne czynniki, które prowadzą do uszkodzenia skóry przewodu słuchowego. Tego typu czynnikami mogą być: ciała obce, uszkodzenia wynikające ze świądu (przykładowo w przebiegu chorób alergicznych) czy też maceracja naskórka na skutek zwiększonej wilgotności. Ponadto choroby autoimmunologiczne, endokrynopatie czy zmiany rozrostowe (nowotwory, polipy) mogą odpowiadać za Pseudomonas otitis.

Najnowsze opublikowane badania analizujące przyczyny pierwotne odpowiadające za tę formę zapalenia przewodu słuchowego wskazują, że najczęstszą przyczyną są alergie, w drugiej kolejności zmiany rozrostowe, a następnie endokrynopatie i choroby autoimmunologiczne (13). Zdarza się też, że do rozwoju choroby dochodzi po długotrwałej antybiotykoterapii, ponieważ pałeczki te są często oporne na liczne antybiotyki. W jednych z ostatnio (2020) opublikowanych badań wykazano, że wszystkie szczepy izolowane ze zmienionych zapalnie uszu były oporne na przynajmniej jeden badany antybiotyk, a wielooporność była stwierdzana aż w 92% przypadków. Bakteria wykazywała oporność przede wszystkim w stosunku do amoksycyliny z kwasem klawulanowym – (99%), tylozyny (99%), chloramfenikolu (97%), doksycykliny (96%) linkomycyny (98%), penicyliny-G (96%), orbifloksaciny (90%), trimetoprimu-sulfametoksazolu (90%). Rzadziej stwierdzano oporność na: tobramycynę (12%), amikacynę (16%) i gentamycynę (18%), a jedynie wyjątkowo na imipenem (6%) (24).