Zespół końskiego ogona – zwyrodnieniowe zwężenie lędźwiowo-krzyżowe

Każdy z nas z łatwością może przywołać na myśl obraz pacjenta – psa w starszym wieku, dużej rasy – który wchodzi do gabinetu i na pierwszy rzut oka widać, że problem dotyczy kończyn miednicznych. Z wywiadu wynika, że zwierzę ma kłopot z wchodzeniem po schodach, wskakiwaniem do samochodu, podnoszeniem się z posłania. Takich psów w każdej praktyce spotyka się sporo. Jedną z przyczyn takiego stanu może być zwyrodnieniowe zwężenie lędźwiowo-krzyżowe, znane także pod nazwą „zespół końskiego ogona”. Jest to najpowszechniej spotykany problem neurologiczny w odcinku lędźwiowo-krzyżowym.

Ucisk korzeni nerwowych końskiego ogona jest dość często spotykaną przypadłością neurologiczną u psów ras dużych, głównie samców. Uważa się, że są pewne predyspozycje rasowe do wystąpienia choroby, którą opisano w przypadku owczarków niemieckich, sznaucerów, dobermanów, husky, rottweilerów, bokserów, labradorów i ich mieszańców (1, 2). U psów ras olbrzymich rdzeń kręgowy kończy się na wysokości kręgu L4, u mniejszych na wysokości kręgu L6. W literaturze spotyka się pewne różnice w definiowaniu elementów formujących poszczególne nerwy. Jeśli przyjąć za Jaggym (2), to korzenie nerwów L6, L7 oraz S1 formują nerw kulszowy, korzenie nerwów S1, S2 i S3 tworzą nerw sromowy odpowiedzialny za unerwienie okolicy okołoodbytowej i zwieracza zewnętrznego odbytu. Korzenie S1, S2, S3 tworzą także nerw miedniczny, odpowiedzialny za unerwienie ruchowe mięśni gładkich pęcherza moczowego i prostnicy. Ogon unerwiony jest czuciowo i ruchowo przez nerwy ogonowe wywodzące się z segmentów Cd1 i Cd2.

Istotą zespołu końskiego ogona są zmiany lokalizujące się w stawie między kręgiem L7 i S1. Koński ogon jest strukturą zamkniętą w kanale kręgowym, w którym grzbietowo ograniczony jest przez blaszkę kostną, więzadło żółte, powierzchnie stawowe i torebkę stawu; brzusznie przez trzony kręgów, więzadło podłużne grzbietowe i pierścień włóknisty. W przekroju poprzecznym kanał kręgowy w tym miejscu jest wąski, pozi...