Cewnikowanie pęcherza moczowego u psów i kotów

Badanie moczu jest jednym z podstawowych badań laboratoryjnych stosowanych w medycynie weterynaryjnej. Mocz do badań laboratoryjnych uzyskuje się bezpośrednio od zwierzęcia podczas mikcji oraz pośrednio poprzez cewnikowanie pęcherza moczowego lub jego nakłucie (cystocenteza).

Cewnikowanie pęcherza moczowego polega na wprowadzeniu jałowego kateteru (cewnika) przez cewkę moczową do światła pęcherza moczowego. Jest to zabieg wykonywany przez lekarza weterynarii lub pod jego bezpośrednim nadzorem. Najczęstszymi wskazaniami do cewnikowania są:

• sprawdzenie drożności cewki moczowej;
• płukanie pęcherza moczowego;
• upust moczu;
• pobranie próbki moczu do badań laboratoryjnych;
• podawanie leków bezpośrednio do pęcherza moczowego;
• określenie dobowej objętości wydalanego moczu przy ocenie funkcjonowania nerek;
• wprowadzenie do pęcherza moczowego kontrastu lub powietrza w celu wykonania badania radiologicznego kontrastowego lub pneumocystografii (2-4).

Cewnikowanie jest zabiegiem standardowo wykonywanym w gabinecie weterynaryjnym. Jest procedurą stosunkowo prostą, jednak może pociągać za sobą pewne ryzyko wystąpienia powikłań, o czym należy poinformować właściciela zwierzęcia. Do najczęstszych komplikacji związanych z cewnikowaniem dróg moczowych należą: zakażenia dróg moczowych oraz urazy cewki moczowej i pęcherza moczowego, co w konsekwencji może prowadzić do powstania zrostów pozapalnych i niedrożności cewki moczowej (skrzep umiejscawiający się w cewce moczowej przy masywnym krwawieniu), a także – rzadziej spotykane – zawęźlenie cewnika w pęcherzu moczowym (1-4).

Przed wykonaniem cewnikowania pęcherza moczowego należy przygotować odpowiedni sprzęt, taki jak:

• cewnik (rodzaj cewnika uzależniony jest od gatunku zwierzęcia, jego wielkości oraz płci);
• rozwieracz przedsionka pochwy (w przypadku samic);
• jałowe rękawiczki;
• jałowy środek poślizgowy (np. żel z lidokainą, który działa jednocześnie poślizgowo i miejscowo znieczulająco);
• strzykawki;
• pojemniki na mocz.

W przypadku niespokojnych psów i kotów konieczna jest premedykacja zwierzęcia.

Cewniki stosowane w medycynie weterynaryjnej możemy podzielić na sztywne i elastyczne. Cewniki sztywne nadają się jedynie do jednorazowej kateteryzacji pęcherza moczowego, po której cewnik zostaje natychmiast usunięty. W przypadku zwierząt, u których, z różnych przyczyn, pozostawienie cewnika w drogach wyprowadzających mocz planowane jest na kilka dni, należy zastosować cewniki elastyczne. Katetery sztywne, wykonane ze stali nierdzewnej, o średnicy od 2 do 3,5 mm, wykorzystywane są do cewnikowania suk i kotek. Natomiast cewniki elastyczne z tworzyw sztucznych, np. polichlorku winylu (PCV), stosowane są zazwyczaj u samców (psów i kocurów). U kocurów wykorzystywane są cewniki o średnicy 1,0-1,3 mm i o długości od 13 do 14 cm, natomiast u psów samców – o średnicy 1,5-4,0 mm i długości do 50 cm (2-4).