Jak osiągać efektywność terapii lekami podawanymi w wodzie do picia? Część III – czynniki ryzyka powstania biofilmu, negatywne skutki jego rozwoju w systemie pojenia oraz jak temu zapobiegać

Głównym zadaniem lekarza weterynarii na fermach trzody chlewnej i drobiu jest zarządzanie zdrowiem stada, czyli opracowanie odpowiednich programów profilaktycznych, rozpoznanie pojawiających się jednostek chorobowych i dobranie odpowiedniego leczenia. Należy jednak pamiętać, że wybór prawidłowego produktu leczniczego to tylko częściowa gwarancja powodzenia terapii, szczególnie w przypadku podawania leków w wodzie do picia. Warunki środowiskowe odgrywają tu równie ważną rolę, a jednym z głównych wyzwań w tym zakresie jest powstawanie biofilmu w systemach pojenia.

Biofilm

Biofilm to śluzowata substancja (podobna do płytki nazębnej) formowana przez bakterie, grzyby i wirusy. Można go opisać jako system biologiczny, „miasto drobnoustrojów”, który zapewnia bakteriom przetrwanie, czyli dostęp do składników pokarmowych oraz ochronę przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi. Rozpoczęcie „cyklu życiowego” biofilmu (ryc. 1) następuje w momencie przytwierdzenia się pojedynczej komórki bakteryjnej do wewnętrznej ściany rury w systemie pojenia. Szorstka powierzchnia ściany jest czynnikiem ułatwiającym osadzanie się bakterii. W miarę rozwoju kolonii tworzy się charakterystyczny „grzybek”. Ostatecznie pojedyncze bakterie odłączają się i ponownie swobodnie krążą w systemie pojenia wraz z wodą, aby rozpocząć tworzenie biofilmu w innymi miejscu.

Negatywne oddziaływanie biofilmu

Głównym problemem, do którego przyczynia się gromadzenie bakterii i tworzenie biofilmu, jest zatykanie się smoczków, a czasami również rur w systemie pojenia. Może to prowadzić do zmniejszenia spożycia wody i paszy przez zwierzęta, co ostatecznie powoduje obniżone przyrosty masy ciała. Zatkane smoczki są też czynnikiem negatywnie wpływającym na skuteczność terapii lekami podawanymi w wodzie, gdyż w związku z mniejszym spożywaniem wody zwierzęta przyjmują zbyt niskie dawki leku. Biofilm może być również rezerwuarem patogenów (bakterie z rodzaju Salmonella charakteryzują się zdolnością do...