Gorączka Q – często niedostrzegany problem w stadach krów mlecznych

Gorączka Q to zoonoza wywoływana przez drobnoustrój Coxiella (C.) burnetii. Jest to patogen, który cechują wewnątrzkomórkowy cykl rozwojowy oraz duża odporność na działanie czynników środowiskowych, zarówno fizycznych, jak i chemicznych, co powoduje, że jego zwalczanie jest bardzo trudne, czasochłonne i kosztowne. Główny rezerwuar C. burnetii stanowi bydło oraz małe przeżuwacze. Najsilniejsze siewstwo patogenu występuje w łożyskach zainfekowanych owiec i kóz, w których stwierdza się nawet 109 komórek bakteryjnych w 1 g tkanki (1). Natomiast w przypadku krów mlecznych najczęściej obserwowana jest forma chroniczna gorączki Q z występowaniem siewstwa do mleka, co spowodowane jest silnym tropizmem C. burnetii do komórek epitelialnych gruczołu mlekowego (2).

Badania przeprowadzone przez Valergakis i wsp. (2012) wykazały, że w zbiorczych próbkach mleka pochodzących z zainfekowanych stad znajduje się więcej niż 102 kopii DNA C. burnetii/ml. Cielęta mogą ulec zakażeniu w okresie prenatalnym lub przed odsadzeniem od matki. Wówczas sieją patogen z kałem i moczem do środowiska, najczęściej nie wykazując żadnych objawów klinicznych. Nie można jednak zapominać, że przypadki infekcji notowane są również u innych gatunków zwierząt, np.: towarzyszących człowiekowi (psy), gryzoni i ptaków (4). Wektorem C. burnetii jest ponad 40 gatunków kleszczy (5) w tym, powszechnie występujący w naszym kraju, Ixodes ricinus. Obecność patogenu u kleszczy została potwierdzona w różnych regionach Europy, w tym również w Polsce.

Do niedawna uważano, że gorączka Q najczęściej występuje w stadach małych przeżuwaczy. Przykładem kraju, w którym problem ten dotyczy głównie kóz, jest Holandia, w której w latach 2007-2010 odnotowano największą w skali europejskiej epidemię choroby. Dotknęła ona wówczas nie tylko zwierzęta, ale również ludzi. W tym czasie holenderskie służby sanitarne odnotowały ponad 4 tysiące przypadków ostrej gorączki Q oraz 26 zgonów u ludzi (6). Z uwagi na możliwość rozwoju...