Tężec u koni

Tężec (łac. tetanus, ang. lockjaw) jest bardzo niebezpieczną chorobą, znaną już od czasów starożytnych – po raz pierwszy została opisana przez Hipokratesa w IV w. p.n.e., jednakże objawy sugerujące tężca były stwierdzane nawet wcześniej, bo już 3000 lat p.n.e. (1). Do zakażenia dochodzi wskutek zanieczyszczenia rany przetrwalnikami C. tetani. Może to również mieć miejsce np. przy nieodpowiednim zabezpieczeniu pępowiny u noworodków lub przy wykonaniu zabiegu chirurgicznego (np. kastracji). Analiza 70 przypadków przez Ribeiro i wsp. (2018) wykazała śmiertelność u koni na poziomie 72,9% (3).

Etiologia

Laseczka tężca jest Gram-dodatnią, beztlenową, sporulującą bakterią (0,3-0,6 μm szerokości i 3-12 μm długości). 

Przetrwalniki z kolei są owalne, a ich kształt może przypominać pałeczkę perkusisty. Do kiełkowania dochodzi przy optymalnych dla bakterii warunkach: 

temperaturze powyżej 20°C, wilgotności wynoszącej przynajmniej 15%,neutralnym bądź zasadowym pH (2). 

Występuje ona na całym świecie i można ją spotkać w glebie (najczęściej w formie przetrwalników) lub w odchodach zwierząt gospodarskich, a w szczególności koni, u których notuje się wysoki wskaźnik śmiertelności (3, 4).

Wysokie temperatury, duża wilgotność i odpowiednie pH gleby są warunkami odpowiednimi do kiełkowania spor, co przyczynia się do wysokiej prewalencji tej choroby w krajach tropikalnych. Wysoka śmiertelność jest szczególnym problemem w krajach rozwijających się, gdzie stosowanie zwyczajowej profilaktyki nie jest zawsze możliwe do wprowadzenia. 

Pomimo tego, że tężec jest chorobą groźną zarówno dla zwierząt domowych i dzikich, konie uważane są za szczególnie wrażliwe (podatne na zachorowanie są również owce i ludzie) (2). Wynika to z kilku przyczyn – po pierwsze, nawet relatywnie niewielka dawka toksyny produkowanej przez laseczki tężca jest niebezpieczna dla życia koni – dawka śmiertelna dla ptaków jest 300 000 razy wyższa na kilogram masy ciała w ...