Niezakaźne i zakaźne czynniki ryzyka chorób układu oddechowego u cieląt

Mycoplasma bovis 

Zakażenia mykoplazmowe u bydła stanowią istotny problem epidemiologiczny i ekonomiczny. Opisuje się wiele gatunków Mycoplasma, jednak M. bovis występuje najczęściej. Szacuje się, że jest przyczyną nawet 25-33% przypadków zakażeń płuc. Objawy kliniczne w początkowym okresie są niespecyficzne i słabo nasilone. Źródłem zakażenia są bezobjawowi nosiciele, bakterię stwierdza się w: wydzielinach z układu oddechowego, mleku, płynie stawowym i wydzielinach z układu rozrodczego. Po zakażeniu jednej krowy choroba rozprzestrzenia się jako zaraźliwe zapalenie wymienia. Wydaje się, że krowy po wycieleniu są bardziej zagrożone niż krowy w połowie laktacji. Najciężej chorują cielęta i jałówki. Oprócz objawów klinicznych ze strony układu oddechowego Mycoplasma bovis stanowi istotny czynnik mastitis, zapalenia stawów, problemów w rozrodzie. Zakup zakażonego bydła stwarza ryzyko wprowadzenia do stada Mycoplasma. Zimno i wysoka wilgotność zwiększają częstość infekcji, ponieważ organizmy mogą dłużej utrzymywać się w środowisku (5, 11).

Pasteurella multocida, Mannheimia haemolytica, Histophilus somni

Bakterie Mannheimia haemolytica (dawniej Pasteurella haemolytica), Pasteurella multocida oraz Histophilus somni (dawniej Haemophilus somnus) są komensalami nosogardzieli bydła. Te oportunistyczne bakterie wywołują chorobę, gdy naturalne mechanizmy obronne są osłabione przez stres lub infekcję wirusową albo zakażenie mykoplazmowe. Mannheimia haemolytica serotyp 1 jest bakterią najczęściej izolowaną z płuc bydła z BRD. Rzadziej hodowana Pasteurella multocida jest również ważną przyczyną bakteryjnego zapalenia płuc, zaś Histophilus somni jest bakterią coraz częściej rozpoznawaną jako ważny patogen w BRD.

Kliniczne objawy bakteryjnego zapalenia płuc są zazwyczaj poprzedzone objawami infekcji wirusowej dróg oddechowych. Wraz z pojawieniem się bakteryjnego zapalenia płuc objawy kliniczne się nasilają. Depresja i gorączka (40-41°C), bez żadnych innych objawów, to klasyczny obraz wczesnych przypadków BRD. Pełnoobjawowej chorobie towarzyszą: wypływ z nosa surowiczy do śluzowo-ropnego, wilgotny kaszel, szybkie i częste oddechy, wzmożone szmery oskrzelowe, trzaski i świsty. W ciężkich przypadkach może rozwinąć się zapalenie opłucnej, charakteryzujące się nieregularnym wzorcem oddychania i chrząknięciem podczas wydechu. Stan przewlekły charakteryzuje się tworzeniem ropni płuc. Szczepienia znacząco ograniczają objawy kliniczne choroby.

Leczenie i profilaktyka

Najważniejszą metodą walki z BRD jest profilaktyka oraz zmniejszanie narażenia na czynniki niezakaźne. Cielęta, które już zachorowały, należy poddać terapii, najczęściej antybiotykowej. Szybkie i skuteczne leczenie jest niezwykle ważne, gdyż nasilające się uszkodzenie płuc zwiększa ryzyko charłaczenia zwierząt. Źle dobrane, a co za tym idzie, nieskuteczne leczenie, wydłuża czas podawania antybiotyku. Powszechnie wiadomo, że antybiotykoterapii może towarzyszyć biegunka, która jest efektem zaburzenia mikroflory przewodu pokarmowego. Biegunka, u już i tak osłabionego chorobą zwierzęcia, dodatkowo sprzyja ograniczeniu przyrostów, charłaczeniu, a w konsekwencji stratom ekonomicznym.

Dodatek preparatów ziołowych działających wykrztuśnie i rozrzedzająco na wydzielinę dróg oddechowych pozwala na szybsze uzyskanie efektów leczenia i może być skutecznym wspomaganiem terapii antybiotykowej. Przy zakupie zwierząt, przemieszczaniu i innych sytuacjach stresowych warto dołożyć starań w doborze odpowiednich szczepień, a także zastosować preparaty profilaktyczne, by zminimalizować ryzyko wystąpienia chorób układu oddechowego. Po zaobserwowaniu objawów choroby należy jak najszybciej rozpocząć dedykowane leczenie, dla pozostałej części stada warto zaplanować dywanowe stosowanie produktów wspierających pracę układu oddechowego, podawanych z wodą lub dawką pokarmową.