Inwazje roztoczy w hodowlach gadów

Opis pasożytów

Rodzina Macronyssidae – skupia pasożytnicze roztocze licznych kręgowców, w tym m.in. płazów, gadów, ssaków i ptaków. W inwazjologii gadów największe znaczenie ma rodzaj Ophionyssus. Z łącznej liczby piętnastu gatunków należących do tego taksonu zdecydowana większość (trzynaście) to pasożyty jaszczurek, najbardziej znanym przedstawicielem tego rodzaju jest Ophionyssus natricis, pajęczak nazywany w krajach anglosaskich „roztoczem wężowym” lub „świerzbowcem wężowym”. Spotykany jest pospolicie w wielu hodowlach gadów, stwarza też duże kłopoty właścicielom sklepów zoologicznych. Jest to pasożyt mało wyspecjalizowany. Spotkać go można na licznych gatunkach węży i jaszczurek.

Ophionyssus natricis to mały, około 1-milimetrowy, krwiopijny roztocz. W obrazie mikroskopowym kształt ciała pasożytów jest owalny lub gruszkowaty, rozszerzony i zaokrąglony w tylnym odcinku. Na chitynowych tarczkach pokrywających ciało pajęczaka widoczne są liczne włoski. W zależności do dojrzałości oraz stopnia wypełnienia przewodu pokarmowego i stopnia strawienia treści pokarmowej pasożyty te są barwy ciemnoczerwonej lub prawie czarnej (ryc. 1a, b, c, s. 12). Inne gatunki z rodzaju Ophionyssus pasożytujące na jaszczurkach, jak np. O. acertinus, są nieznacznie większe i krwistoczerwone. Cykl życiowy tych pasożytów jest krótki i w optymalnych warunkach (temperatura: 25-30°C, wilgotność powietrza: 85%) oraz przy stałej obecności żywiciela może trwać od 7 do 16 dni, najczęściej jednak zamyka się on w przedziale od 10 do 32 dni. Szybki rozwój oraz duża płodność (samica składa do 80 jaj) sprawia, że intensywność inwazji rodzaju Ophionyssus u zarażonych gadów w terrariach wzrasta bardzo szybko.

Samice O. natricis składają jaja zarówno zapłodnione, jak i niezapłodnione. Z zapłodnionych wykluwają się samice, natomiast z niezapłodnionych – w procesie partenogenezy – samce.

Jaja składane są poza żywicielem, w miejscach zacienionych, w wąskich szczelinach utworzonych przez elem...