Alergia pokarmowa – jak postępować?

Postępowanie dietetyczne w diagnostyce alergii pokarmowej

Typowe postępowanie diagnostyczne w przypadku alergii pokarmowej polega na przygotowaniu i przeprowadzeniu domowej diety eliminacyjnej oraz prowokacyjnej (tzw. „złoty standard”). Większość naukowców uważa, iż jedynie w ten sposób można wiarygodnie wykluczyć lub potwierdzić alergeny pokarmowe (4). Dieta eliminacyjna powinna być oparta na nowym, niestosowanym do tej pory u danego psa lub kota źródle białka oraz – w przypadku psa – nowym źródle węglowodanów. Dlatego przy komponowaniu domowej diety eliminacyjnej bardzo ważny jest dokładny wywiad dietetyczny.

W obecnych czasach, przy dużej dostępności i różnorodności mięs i węglowodanów, bardzo trudno jest dopasować adekwatne „nowe” i nietypowe źródło obu składników, gdyż wiele z nich już wcześniej znalazło miejsce w standardowej diecie psa lub kota. Dlatego wśród alergików nikogo nie dziwi stosowanie koniny, wieprzowiny, dziczyzny, mięsa ze strusia czy z niektórych ryb oraz wprowadzenie słodkich ziemniaków i tapioki. W niektórych przypadkach stosuje się również hydrolizowane źródło białka oraz skrobię. Zaletą hydrolizatów jest obniżenie ich antygenowości. Osiągnięcie małego rozmiaru cząsteczki rzędu: 6000-12 000 daltonów, zapobiega wystąpieniu reakcji alergicznej bez ujemnego wpływu na smakowitość pokarmu.

Czasami jednak w trakcie hydrolizy powstają małe peptydy z zachowaną aktywnością osmotyczną, co oprócz pogorszenia smaku produktu zwiększa również ryzyko wystąpienia biegunki. W dietach komercyjnych najczęściej wykorzystuje się hydrolizaty wątróbki drobiowej oraz soi. Zazwyczaj stosowane są w diecie hydrolizatów białek, na które zwierzęta są uczulone, i nie dają objawów klinicznych, np. u 11 z 14 psów uczulonych na białko soi wprowadzenie diety z jej hydrolizatem rozwiązało problem alergii (2). Istnieje również możliwość wystąpienia reakcji alergicznej na białka roślinne. Spowodowało to wykluczenie z komercyjnych diet hipoalergicznych większości roślinnych protein oraz zastosowanie czystej skrobi, jako wyłącznego źródła węglowodanów. Niemniej jednak u niektórych wrażliwych psów obserwowano reakcję również i na ten składnik pokarmowy (2, 4).

Dieta eliminacyjna jest swoistego rodzaju dietą niekompletną, zalecaną do wyłącznego stosowania w okresie wykluczania alergenu, tzn. 6-8 tyg. u psów i 10-12 tyg. u kotów. Odpowiednio długi czas jej stosowania pozwala na zniwelowanie lub całkowite wycofanie się większości objawów skórnych lub pokarmowych i daje możliwość przeprowadzenia kolejnego etapu – prowokacji. Test ten polega na wprowadzaniu pojedynczych składników, uznanych za potencjalnie alergenne, w celu potwierdzenia lub wykluczenia ich uczulającego działania. Czas sprawdzania pojedynczego składnika trwa ok. 10 dni, a wszystkich komponentów – w zależności od tego, jak bardzo urozmaicona była dieta zwierzęcia.

Po zakończeniu diagnostyki alergii pokarmowej oraz wykluczeniu bądź potwierdzeniu alergenów w przypadku niekompletnej diety domowej należy ją zbilansować (dodać źródło tłuszczów, kwasów tłuszczowych, witamin i minerałów) lub dobrać odpowiednią dietę komercyjną, opartą na nowym, nietypowym lub hydrolizowanym źródle białka. Większość diet komercyjnych hipoalergicznych to pełne i zbilansowane produkty bezglutenowe, które mogą być stosowane zarówno w alergii, jak i nietolerancji pokarmowej oraz niektórych chorobach przewodu pokarmowego (np. choroby zapalne jelit, IBD).

W przypadku zwierząt z alergią pokarmową warto pamiętać o dożywotnim wykluczeniu z diety przypuszczalnych lub potwierdzonych testem prowokacji alergenów pokarmowych oraz mieć świadomość tego, iż hipoalergiczna dieta może przestać „działać”. Wynika to zazwyczaj z możliwości uczulania się psów lub kotów na podawane składniki pokarmowe i wówczas całe postępowanie diagnostyczne należy powtórzyć w celu przygotowania kolejnej diety hipoalergicznej.