Zaparcie jaja u papug

Zaparcie jaja to dość często występujący problem wśród papug. Definiuje się je jako niemożność zniesienia jaja w czasie właściwym dla danego gatunku. Do zaparcia jaja szczególnie predysponowane są nimfy (Nymphicus hollandicus), papużki faliste (Melopsittacus undulatus) oraz nierozłączki (Agapornis spp.), ale schorzenie może wystąpić u każdego gatunku.

Anatomia i fizjologia układu rozrodczego samicy

U papug, jak i większości ptaków, obecny jest jedynie lewy jajnik oraz lewy jajowód. Narządy te po stronie prawej ulegają całkowitemu uwstecznieniu jeszcze w czasie rozwoju zarodkowego. Jajnik położony jest doczaszkowo i dogrzebietowo w jamie ciała. Ma kontakt z doczaszkowymi pokładami nerki oraz doogonową częścią lewego płuca. Ze względu na bliski kontakt z otrzewną więzadło podwieszające jajnik jest bardzo krótkie i osiąga zaledwie kilka milimetrów.

Jajowód dzieli się na pięć części:

lejek jajowodu (infundibulum), część wielką (magnum), cieśń jajowodu (isthmus), część maciczną (uterus), część pochwową (vagina) (1).

Proces tworzenia jaja trwa u ptaków z rzędu papugowych (Psittaciformes) ok. 24-48 h (2). Po owulacji oocyt trafia do lejka jajowodu, gdzie może dojść do zapłodnienia. W kolejnych częściach jajowodu stopniowo budowane jest jajo. W części wielkiej komórka jajowa zostaje okryta białkową otoczką, a w cieśni jajowodu tworzy się błona pergaminowa. Jajo najdłużej przebywa w części macicznej jajowodu, gdzie tworzona jest skorupa (3).

Aby doszło do składania jaj, nie jest konieczne zapłodnienie. Samice mogą zacząć nieść jaja dzięki bodźcom pochodzącym ze środowiska, takimi jak:

długi dzień świetlny, kontakt z innymi osobnikamiobecność budki lęgowej w obrębie klatki lub woliery (4).

Czynność układu rozrodczego papug jest kontrolowana poprzez oś podwzgórze – przysadka − gonady. W odróżnieniu od ssaków, podwzgórze ptaków produkuje co najmniej dwa typy białkowe GnRH (cGnRH-I oraz cGnRH-II), ale przypuszcza się, że jest ich znacznie więcej (...