Zaburzenia układu neuroendokrynnego u psów i kotów

Rozsiany układ neuroendokrynny

Komórki układu neuroendokrynnego zostały po raz pierwszy opisane w XIX wieku w błonie śluzowej jelita przez anatomów stosujących barwienie komórek solami chromu i srebra. Wraz z poznaniem ich morfologii i właściwości zmianie ulegało także ich nazewnictwo: jasne komórki (ang. clear cells), srebrochłonne (ang. argentaffin cells), komórki Kulczyckiego, APUD (ang. amine precursor uptake and decarboxylation), nazwane tak przez Pearsa w 1969 roku (2).

Dalsze badania wykazały, że w narządach wewnętrznych oprócz APUD obecne są komórki nerwowe, endokrynne i immunologiczne syntetyzujące hormony peptydowe oraz aminy biogenne o takiej samej budowie jak wydzielane przez mózg i gruczoły endokrynne. Komórki o takich właściwościach określono jako rozsiany układ neuroendokrynny (DNES, ang. diffuse neuroendocrine system).

Komórki neuroendokrynne zlokalizowane są w obrębie gruczołów endokrynnych – tarczycy (komórki C), rdzenia nadnerczy, wysp Langerhansa trzustki, a także są rozsiane w przewodzie pokarmowym, oddechowym i moczowo-płciowym.

Dokładne badania wykazały, że podobne neuroendokrynne funkcje mają także komórki o innym, niehormonalnym charakterze, m.in.:

komórki pnia (ang. mast cells), komórki NK (ang. natural killer cells), eozynofile, monocyty, płytki krwi, komórki endotelium, komórki epitelium grasicy, chondrocyty, osteocyty, komórki trofoblastu, komórki jajnika, Leydiga, endometrium, fotoreceptory, komórki amakrynowe siatkówki.

Ponadto, stwierdzono, że komórki Merkela w skórze, Panetha w jelicie oraz makrofagi mogą wydzielać substancje mające charakter hormonalny. Komórki te ze względu na ich odmienne funkcje określono jako rozsiany układ neuroimmunoendokrynny (DNIES, ang. diffuse neuroimmunoendocrine system) (3).

Komórki tego układu mogą syntetyzować i wydzielać wiele hormonów, m.in.: serotoninę (5-HT), melatoninę (MT), katecholaminy (adrenalinę, noradrenalinę, dopaminę), peptydy opioidowe (endorfiny i enkefaliny...