Na długim dystansie z weterynarią – wywiadu udzieliła dr n. wet. Dagmara Winiarczyk

Kamica moczowa to problem głównie starszych zwierząt – to prawda czy mit? Jak często trafiają do Pani młodsi pacjenci, którzy wykazują objawy kliniczne zaburzeń ze strony dolnego układu moczowego?

Z moich obserwacji wynika, że średni wiek psów z objawami kamicy lub u tych, u których kamica przebiega bezobjawowo, jest coraz niższy. Kiedyś problem ten dotyczył głównie psów geriatrycznych. Teraz chorują zwierzęta młode nawet w wieku poniżej czwartego roku życia. Obniżenie wieku chorujących zwierząt być może związane jest ze zbyt szerokim wachlarzem diet komercyjnych dostępnych dla właścicieli. Stosowanie diety niedostosowanej do wielkości, rasy czy aktywności zwierząt może przyczyniać się do rozwoju kamicy. Istnieją również predyspozycje genetyczne, jak w przypadku kamicy szczawianowo-wapniowej. Aktualna wiedza na temat niedoboru niektórych białkowych inhibitorów pozwala na wcześniejszą diagnostykę przesiewową pacjentów.

Jakie choroby współistniejące i niedobory wpływają na zwiększoną szansę zachorowania na kamicę?

W każdym przypadku spadek nawodnienia pacjenta powoduje, że mocz jest bardziej zagęszczony i dłużej pozostaje w pęcherzu moczowym. Są to idealne warunki do łączenia się składowych minerałów. Zalegający mocz w pęcherzu predysponuje do infekcji, która z kolei przyczynia się do rozwoju kamicy struwitowej u psów. Błędy dietetyczne, dieta wysokomagnezowa są również czynnikami wpływającymi na rozwój struwitów. Współistniejące choroby, takie jak nadczynność przytarczyc i nadczynność kory nadnerczy, które przyczyniają się do zwiększonego wydalania z moczem wapnia i kwasu szczawiowego, zwiększają ryzyko tworzenia się z kolei kamieni szczawianowo-wapniowych. Stosowanie glikokortykosteroidów należy również do czynników ryzyka dotyczącego oksalatów, wynikającego z obniżonego wtórnego wchłaniania wapnia w kanalikach nerkowych oraz zwiększonej filtracji kłębuszkowej.

Jaki sposób leczenia wydaje się być najbardziej odpowiedni w terapii kamicy?

Niestety nie ma jednego uniwersalnego schematu postępowania w przypadku kamicy moczowej. Sposób leczenia kamicy uwarunkowany jest kilkoma czynnikami. W pierwszej kolejności oceniamy wielkość złogów, ich lokalizację i ich wpływ na powstanie niedrożności. Jeśli mamy pacjenta, u którego występuje już niedrożność, to oczywiście postępowanie jest szybkie i polega na chirurgicznym usunięciu kamieni. Jeśli złogi są niewielkie, wówczas oceniamy ich skład. Tu kluczowe znaczenie ma badanie moczu – pH, obraz mikroskopowy osadu. W przypadku kamieni struwitowych możemy podjąć próbę ich rozpuszczenia w przeciwieństwie do kamieni szczawianowo-wapniowych, które są nierozpuszczalne.

Prowadzenie ścisłego monitoringu leczenia zwierzęcia z problemem nefrologicznym jest ważne – o czym jeszcze powinni pamiętać lekarze podczas prowadzenia terapii? Na co przede wszystkim zwracać uwagę, diagnozując pacjenta z problem urologicznym?

Monitoring pacjenta z problemem urologicznym polega na okresowych badaniach krwi, moczu i kontroli ciśnienia tętniczego krwi. W przypadku monitorowania leczenia pacjenta z kamicą bardzo ważnym elementem jest badanie moczu wraz z oceną osadu. Warto również zaznaczyć, aby lekarz weterynarii poinformował właściciela, w jaki sposób może on pobrać mocz, jak i ile czasu może go przechowywać, zanim dostarczy próbkę do laboratorium. Dłuższe przetrzymywanie moczu – powyżej 5 h – może wpływać na błędną ocenę krystalurii.

Pełna współpraca właściciela z lekarzem polega przede wszystkim na ścisłym stosowaniu się do zaleceń lekarskich, stosowaniu diety oraz zachęcaniu do zwiększonej podaży płynów. Czy poza tym jest coś, co koniecznie trzeba zalecić opiekunowi pacjenta z problemami nefrologicznymi/urologicznymi?

Zgadza się, dobra współpraca lekarza z właścicielem jest bardzo ważna. Zachowanie odpowiedniej diety u pacjentów nerkowych bywa często trudne, szczególnie kiedy właściciel dokarmia psa jedzeniem domowników. Jednakże stosowanie diet leczniczych może mieć dobry wpływ na naszych pacjentów. W przypadku kamicy moczowej uniwersalnym zaleceniem jest zwiększenie podaży płynów, natomiast wskazania dietetyczne są różne i zależą od typu kamieni. W przypadku kamicy struwitowej dążymy do obniżenia pH moczu, a tym samym do rozpuszczenia fosforanów amonowo-magnezowych. Odwrotna jest sytuacja w przypadku kamicy oksalatowej, mimo że kamienie szczawianowo-wapniowe są nierozpuszczalne, musimy podnieść poziom pH moczu do wartości fizjologicznej (około 6,6). Zbyt niskie pH moczu sprzyja tworzeniu się oksalatów. Tak jak już wspomniałam wcześniej, bardzo ważnym elementem w przypadku schorzeń urologicznych, nie tylko w przypadku kamicy, jest badanie moczu. Właściciel jest w stanie sam pobrać materiał do badań w sposób nieinwazyjny, badanie nie jest kosztowne, a dostarcza nam bardzo dużo cennych informacji diagnostycznych.

Czym zajmuje się Pani poza murami uczelni? Są jakieś pasje, którym oddaje się Pani w wolnych chwilach?

Oprócz tego, że jestem lekarzem weterynarii, jestem też szczęśliwą żoną i mamą dwójki aktywnych dzieci, które w dużej mierze wypełniają mój czas po pracy. Jednak kiedy mam czas zupełnie dla siebie, lubię pójść na basen lub pobiegać.

Czego możemy życzyć Pani Doktor na dalszej drodze kariery?

Chyba wszyscy życzylibyśmy sobie powrotu do normalności. Sytuacja związana z koronawirusem ograniczyła bardzo nasze branżowe kongresy i szkolenia. Mimo że pojawiło się mnóstwo możliwości kształcenia online, nie zastąpią one jednak naszych spotkań na żywo.

Rozmawiała: Monika Mańka