Wyciągnąć pomocną… łapę – współpraca i wzajemna pomoc u zwierząt. Cz. I

Zyski vs. koszty

Seria badań prowadzonych na rybach w afrykańskim Jeziorze Tanganika (łac. Lamprologus brichardi) pokazuje, że kluczowym czynnikiem w pomaganiu sobie może być uzyskiwanie takich korzyści, które pozwolą na realizację najważniejszych życiowych potrzeb, jak przeżycie i rozmnożenie swoich genów (tj. ang. direct fitness benefits). Odkryto, że młode osobniki decydują się często na pozostanie na terytorium swoich rodziców i pomaganie w wykonywaniu ich obowiązków (m.in. wychowywanie kolejnego potomstwa, obrona terytorium). Niższa pozycja w strukturze rodzinnej jest jednak zrekompensowana przede wszystkim przez wyższy poziom bezpieczeństwa wpływający na niższą śmiertelność, a więc wspomnianą wcześniej większą szansę przeżycia (chronione terytorium, obrona przez silniejszych członków rodziny itp.), a w związku z tym − szerszego przekazania swoich genów (6).

Nepotyzm i wzajemność

Łącząc i upraszczając koncepcję Hamiltona i Triversa, można powiedzieć, że wytłumaczeniem dla decyzji o współdziałaniu jest kwestia pokrewieństwa lub/i historia wzajemnie udzielanej pomocy. W naturze pomaganie przybiera więc często formę inwestowania w konkretne jednostki, tj. bliżej spokrewnionych członków grupy lub bardziej współpracujące (pomocne) osobniki. Pomaga się więc tym, którzy w razie potrzeby będą bardziej skłonni pomóc nam w potrzebie. Czynniki te są trudne do rozdzielenia, mogą współwystępować (pokrewieństwo i wcześniejsze doświadczenia wzajemnej pomocy mogą jednocześnie wpływać na decyzję o udzieleniu pomocy) lub oddziaływać na siebie (wzajemność może być silniejsza lub słabsza wśród spokrewnionych w porównaniu do niespokrewnionych). Pomagając w pierwszej kolejności bliższym krewnym (nepotyzm) lub bardziej współpracującym towarzyszom (wzajemność), jednostki zapewniają sobie zwiększone prawdopodobieństwo zwrotu zainwestowanego zainteresowania. Najnowsze wyniki badań zwracają jednak uwagę na trudności w wykryciu i prawidłowym oszacowaniu znaczenia zasady wza...