Wybrane pasożyty wewnętrzne o potencjale zoonotycznym spotykane u psów i kotów. Cz. I. Pierwotniaki

Pierwotniaki

Cryptosporidium spp.

Etiologia

Cryptosporidium spp. to pasożytnicze pierwotniaki należące do subklasy Cryptogregaria, rząd Cryptogregarida, rodzina Cryptosporidiidae (1). Pasożytują wewnątrz komórek nabłonka jelitowego, lokalizując się na powierzchni rąbka szczoteczkowego, najczęściej jelita biodrowego. Dotychczas opisano 26 gatunków i 73 genotypy, w tym patogenne dla człowieka: C. hominis, C. parvum, C. meleagridis, C. felis, C. canis, C. suis, C. muris, C. cuniculus, C. ubiquitum, C. viatorum, C. fayeri, C. andersoni, C. bovis, C. scrofarum, C. tyzzeri, C. erinace i C. cervine (2). Pasożyt ten, dzięki wytwarzaniu oocyst opornych na wiele czynników, może przenosić się przez wodę, pożywienie oraz aerogennie, a także przez kontakt bezpośredni. Szczególnie narażone są dzieci, osoby starsze lub osobniki z immunosupresją. Wykazano, że globalna emisja Cryptosporidium spp. do środowiska wodnego może wynosić 3 x 1017 oocyst rocznie.

Cryptosporidium spp. powszechnie występują u 280 gatunków kręgowców (2). Zwierzęta towarzyszące są jednym z wektorów tego pierwotniaka i mogą stanowić ważne ogniwo w epidemiologii tej zoonozy.

Cykl rozwojowy

Należy on do pasożytów homoksenicznych, co oznacza, że zarówno rozwój płciowy, jak i bezpłciowy odbywa się w tym samym żywicielu. Do zarażenia dochodzi per os po wniknięciu oocyst do przewodu pokarmowego. W żołądku następuje jej rozpad wzdłuż tzw. linii szwu. Zostają uwolnione sporozoity, które wraz z treścią pokarmową przechodzą przez odźwiernik i trafiają do jelita cienkiego. Umiejscawiają się głównie w dwunastnicy i j. biodrowym w enterocytach, a dokładnie w wakuolach pasożytniczych w rąbku szczoteczkowym komórek jako trofozoity. Tu zachodzi okres rozmnażania bezpłciowego (merogonia). Po 24 h powstają meronty typu I zawierające osiem inwazyjnych merozoitów, które uwalniają się z komórek i wnikają do komórek sąsiadujących, w których tworzą kolejne wakuole pasożytnicze. W dalszym rozwoju z merozoitów po...