Kokcydioza psów i kotów

Kokcydioza psów i kotów to wielogatunkowa inwazja wewnątrzkomórkowych pierwotniaków z podgromady Coccidia. Łącznie u obu żywicieli opisano dziewięć rodzajów. Najwięcej, bo aż sześć, to przedstawiciele rodziny Sarcocystidae (Hammondia, Besnoitia, Cystoisospora, Sarcocystis, Toxoplasma, Neospora), których cechą charakterystyczną jest formowanie cyst tkankowych. Pozostałe trzy rodzaje należą odpowiednio do rodzin Cryptosporidiidae (Cryptosporidium) i Eimeriidae (Cyclospora, Caryospora) (5, 10, 12). W przypadku większości wymienionych taksonów zwierzęta mięsożerne są żywicielami ostatecznymi, a w ich organizmach dochodzi do płciowego namnażania się pasożytów w procesie gamogonii i tworzenia form dyspersyjnych oocyst. Wyjątkiem jest rodzaj Caryospora, w przypadku którego żywicielami ostatecznymi są gady lub drapieżne ptaki, a zwierzęta towarzyszące wraz z gryzoniami mogą pełnić rolę żywicieli pośrednich, w których pasożyt namnaża się i formuje cysty tkankowe.

Część inwazji przebiega z cyklem rozwojowym prostym (kokcydiozy homokseniczne), jak kryptosporydioza, cyklosporoza z udziałem tylko jednego żywiciela ostatecznego lub z okazjonalnym wykorzystaniem żywicieli paratenicznych – cystoizosporoza. Toksoplazmoza i neosporoza zaliczane są do kokcydioz fakultatywnie heteroksenicznych, ponieważ ich cykl rozwojowy może zachodzić z jednym lub większą liczbą żywicieli. Inwazje Hammondia, Besnoitia i Sarcocystis klasyfikowane są natomiast jako kokcydiozy obligatoryjnie heterokseniczne, przebiegające z rozwojem złożonym. Rolę żywiciela ostatecznego pełnią zwierzęta mięsożerne, u których w jelicie zachodzą gamogonia i tworzenie się oocyst – form inwazyjnych dla żywicieli pośrednich – zwierząt roślinożernych. U tych drugich pasożyt przechodzi liczne podziały bezpłciowe w procesie schizogonii, lokalizując się w pozajelitowych cystach. Schematy poszczególnych cyklów rozwojowych przedstawiają ryc. 1-3 (1-3, 7).

Kokcydiozy psów i kotów to inwazje o zróżnicowanej specyficznoś...