Co lekarz praktyk powinien wiedzieć o badaniu okulistycznym psów i kotów?

Badania dodatkowe

Gonioskopia (badanie wykonuje się przed rozszerzeniem źrenicy) – czyli ocena kąta przesączania (teczówkowo-rogówkowego). Badanie to wymaga doświadczenia badającego oraz użycia soczewek (najczęściej Koeppe), które załamują światło i powiększą obraz tak, aby fizjologicznie przesłonięty przez twardówkę kąt był dostępny do badania. Umożliwia to kwalifikację jaskry – zamkniętego lub otwartego kąta – oraz pozwala ocenić, czy zwierzę w przyszłości może borykać się z tą jednostka chorobową.

Pobranie materiału do badań – jeżeli zachodzi taka konieczność, można pobrać materiał do badania cytologicznego lub bakteriologicznego.

USG gałki ocznej oraz przestrzeni zagałkowej – pomocne w przypadku zmian na rogówce uniemożliwiających badanie głębszych struktur gałki ocznej lub w przypadku podejrzenia zmian zagałkowych. Do badania używa się głowicy liniowej. Badanie można wykonać bezpośrednio, przykładając głowicę do rogówki lub przezpowiekowo. Premedykacja pacjenta do takiego badania w większości przypadków nie jest wymagana.

ERG (elektroretinografia) – czyli badanie potencjałów elektrycznych wytwarzanych przez siatkówkę pobudzaną bodźcami świetlnymi. Badanie wykonuje się przed zabiegami fakoemulsyfikacji (czyli usunięcia zaćmy) oraz w diagnostyce chorób siatkówki.

TK/MRI – w przypadku podejrzenia zmian zagałkowych lub związanych z układem nerwowym, a także w celu lepszego zobrazowania zmian przed zabiegiem chirurgicznym.

Sposób zapisywania wyników

• Gotowy schemat kliniki XP, który umożliwi szybkie wypełnienie karty pacjenta, a dodatkowo stały schemat służy jako dodatkowa weryfikacja, czy żaden krok nie został ominięty podczas badania okulistycznego.
• Indywidualnie zaprojektowana karta badania okulistycznego ze schematycznym rysunkiem gałek ocznych pozwala na dokładne zaznaczenie miejsca stwierdzonych podczas badania nieprawidłowości oraz ocenę progresji stanów patologicznych w kolejnych badaniach.
• Kamera siatkówkowa (np. Clearview) służąca do fotografii lub nagrań dna oka. Pozwala na zobrazowanie opiekunowi istoty problemu, ocenę progresji zmian podczas kontroli okulistycznych. Dodatkowo dzięki wykonanym zdjęciom istnieje możliwość weryfikacji widzianego obrazu w literaturze lub użycia ich do dalszych konsultacji.

Badanie okulistyczne można wykonać przy użyciu najprostszego sprzętu dostępnego w przychodniach weterynaryjnych lub z użyciem specjalistycznych urządzeń. Te ostatnie pozwalają na diagnostykę nawet najmniejszych nieprawidłowości w obrębie gałki ocznej, a dodatkowo umożliwiają ocenę głębokości, na jakiej znajdują się zmiany w danej strukturze. Przykładowo możliwe będzie różnicowanie, w której warstwie soczewki znajduje się zaćma.

Dobór sprzętu zależny jest od nakładów finansowych, jakie można na niego przeznaczyć, oraz od założeń lekarza w kwestii dalszego pogłębiania wiedzy praktycznej oraz teoretycznie z zakresu okulistyki weterynaryjnej.

W celu umożliwienia wykonania badania okulistycznego, mającego na celu postawienie diagnozy podstawowych schorzeń okulistycznych lub zaopatrzenia pacjenta do czasu konsultacji specjalistycznej, autorzy sugerują wyposażenie gabinetu w:

• Alcaine,
• paski z fluoresceiną,
• test Schirmera I,
• pęsetę anatomiczną,
• lupę okularową,
• oftalmoskop bezpośredni,
• tonometr Schiotza.

Dodatkowo w celu zwiększenia powierzchni oglądanej siatkówki – źródło światła (latarka) oraz soczewkę (30D) w celu wykonywania oftalmoskopii pośredniej jednoocznej.

Wraz z nabieraniem praktyki w badaniu okulistycznym oraz zdobywania wiedzy z zakresu tej dziedziny można stopniowo doposażać gabinet w bardziej specjalistyczne urządzenia.

Piśmiennictwo

1. Maggs D.J., Miller P.E., Ofri R.: Okulistyka weterynaryjna Slattera. 4^th ed., Edra Urban & Partner, 2020.
2. Gelatt K.N., Gilger B.C., Kern T.J.: Veterinary Ophthalmology. 5^th ed., Willey Blackwell, 2013.
3. Petersen-Jones S.M., Crispin S.: Manual of Small Animal Ophthalmology. BSAVA, 2002.

lek. wet. Marta Misiak
spec. chorób psów i kotów
Centrum weterynaryjne EKOVET
ul. Metalowców 29B, 54-156 Wrocław