Co lekarz praktyk powinien wiedzieć o badaniu okulistycznym psów i kotów?

Komora przednia

Podczas badania tej struktury ważne jest, aby ocenić jej głębokości oraz to, czy na jej terenie nie znajduje się nieprawidłowa zawartość wymagająca dalszej diagnostyki. W stanach patologicznych podczas badania komory przedniej można zauważyć:

• torbiele tęczówki,
• ciała obce,
• soczewkę (przy jej przednim zwichnięciu),
• krwistek,
• ropostek,
• osady zapalne przytwierdzone do śródbłonka rogówki.

Ciecz wodnista fizjologicznie jest przezroczysta, makroskopowo niewidoczne są w niej żadne elementy. Zdarza się jednak, że podczas badania obserwuje się jej przymglenie (ang. flare). Jest to skutek obecności białek rozpraszających światło. Białka przedostają się do komory przedniej z naczyń tęczówki i ciała rzęskowego na skutek przerwania bariery krew/oko. Świadczy to o toczącym się na terenie gałki ocznej zapaleniu błony naczyniowej. Należy wziąć pod uwagę, że brak tego objawu nie wyklucza występowania uveitis, ponieważ nie zawsze jest on obecny. Rozpoznanie to stawia się na podstawie przeprowadzenia pełnego badania okulistycznego, w którym uwzględnia się również takie objawy jak: zwężenie źrenicy, rubeoza tęczówki, obecność precypitatów zapalnych, krwistka lub ropostka w komorze przedniej, a także obniżenie ciśnienia śródgałkowego.

Tęczówka

Podczas badania tej struktury należy odróżnić stany fizjologiczne – jak na przykład heterochromię (czyli różnobarwliwość tęczówki w jednym oku lub różnice w kolorze tęczówki między gałkami ocznymi) od zmiany zabarwienia tęczówki wtórnie do toczącego się zapalenia lub na skutek występowania melanozy albo rozsianego czerniaka tęczówki. Zaobserwować można również atrofię tęczówki, czyli jej zanik wtórnie do wieku lub stanów chorobowych, jak jaskra, zapalenie błony naczyniowej czy urazy gałki ocznej.

Podczas badania tej struktury można również stwierdzić występowanie:

• przetrwałej błony źrenicznej (PPM – ang. persistent pupillary membrane), czyli przetrwałe elementy błony źrenicznej, które w postaci pasm tkanki przechodzą nad otworem źrenicznym,
• zrosty przednie, czyli połączenie fragmentu tęczówki z śródbłonkiem rogówki, powstałe na skutek toczącego się zapalenia lub urazu.

Otwór źreniczny, czyli otwór, przez który światło przedostaje się do głębszych struktur gałki ocznej. Jego rozwarcie zależne jest od stopnia oświetlenia. Otwór powinien być symetryczny względem dwóch gałek ocznych. Asymetria może wynikać z zaburzeń neurologicznych, powstałych zrostów tylnych, czyli połączenia tęczówki z przednią torebką soczewki lub zaburzeń na terenie siatkówki.

Soczewka (początkowo oceniana przed rozszerzeniem) – wstępne badanie soczewki ma na celu wykluczenie jej niestabilności przed rozszerzeniem źrenicy. W przypadku widocznych cech nadwichnięcia (pojawienia się drżeń tęczówki i soczewki) lub zwichnięcia podawanie leków rozszerzających źrenice jest niewskazane.

Aplikacja preparatu rozszerzającego źrenice

Najpowszechniej stosowanym w tym celu preparatem w gabinetach okulistycznych jest Tropicamid 1%, działa on krócej niż atropina. Może być podawany zarówno u psów i kotów. W mniejszym stopniu wpływa też na ciśnienie śródgałkowe i produkcję łez w stosunku do atropiny.

Ocena soczewki

Badanie zawsze wykonuje się po rozszerzeniu źrenicy, jeżeli nie ma ku temu przeciwwskazań.

Podczas badania tej struktury można stwierdzić:

• nukleosklerozę, czyli starcze zmętnienie jądra soczewki. Zauważalne jest u psów już w 6. roku życia. Zmiana wyglądu soczewki jest efektem zwiększenia gęstości jądra w wyniku powstawania na równiku coraz to nowych włókien oraz spychania tych starszych w kierunku jądra,
• zaćmę – mogą to być jedynie punktowe zmiany na soczewce, niewpływające znacząco na zdolności widzenia zwierzęcia. Zaćma może również zająć całą soczewkę, w efekcie czego zwierzę traci wzrok. Może ona mieć podłoże genetyczne, a także powstać wtórnie do nieuregulowanej cukrzycy lub w wyniku toczących się zapaleń. Temat ten został szczegółowo omówiony przez autorów w oddzielnym artykule,
• zwichnięcie soczewki do komory przedniej (zwichnięcie przednie) lub do komory ciała szklistego (zwichnięcie tylne).