O co powinien zadbać właściciel praktyki weterynaryjnej przy prowadzeniu diagnostyki obrazowej z wykorzystaniem aparatury rentgenowskiej?

Co dla kierownika jednostki wynika z Programu Zapewnienia Jakości?

Program Zapewnienia Jakości to najważniejszy dokument z pakietu Dokumentacji Ochrony Radiologicznej. Program opisuje, jakie systemy, procesy oraz procedury postępowania podczas eksploatacji aparatu rentgenowskiego wprowadził kierownik jednostki organizacyjnej, aby uzasadnić ich odpowiedniość dla rodzaju i zakresu prowadzonej działalności.

Osoba sprawująca nadzór nad pracownią rentgenowską w zakresie ochrony radiologicznej ma całkiem spory zakres obowiązków:

• opracowuje instrukcje pracy z aparatem rentgenowskim,
• ustala wykaz środków ochrony indywidualnej,
• przeprowadza ewidencje dawek dla personelu,
• zapewnia dostęp do aktualnej dokumentacji technicznej aparatu, regulaminów, instrukcji, wszelkiej dokumentacji związanej z ochroną radiologiczną (będącą podstawą uzyskania zezwolenia) oraz dokumentacji medycznej – gwarantując ich aktualizację, wersjonowanie oraz archiwizację,
• gwarantuje właściwą infrastrukturę techniczną oraz środowisko pracy personelu,
• sprawdza, czy proces diagnostyki z użyciem aparatu rentgenowskiego wykonywany jest w warunkach odpowiadających właściwym reżimom weterynaryjnym, aktualnemu stanowi wiedzy i dobrej praktyce weterynaryjnej,
• dopuszcza do pracy w warunkach narażenia wyłącznie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia oraz aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań zdrowotnych do podjęcia pracy w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące (wystawione przez lekarza z tzw. „J-tką”),
• przed zatrudnieniem pracownika w warunkach narażenia występuje do Prezesa PAA o informację z centralnego rejestru dawek o dawkach otrzymanych przez tego pracownika w poprzednich pięciu latach,
• dba o uzupełnienie wiedzy swojego personelu, w tym o okresowe szkolenie pracowników w zakresie ochrony radiologicznej, poświadczając odbyte szkolenia na piśmie,
• gwarantuje przestrzeganie zdefiniowanych procedur (np. procedury eksploatacji aparatu czy zatwierdzania tworzonych dokumentów),
• zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące dostęp do środków ochrony indywidualnej,
• zapewnia pracownikom pracującym w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące dostęp do sprzętu dozymetrycznego oraz określa częstotliwość i zakres prowadzonych pomiarów,
• gwarantuje pracownikom zatrudnionym w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące opiekę oraz nadzór medyczny,
• gwarantuje, że dzięki zastosowanym osłonom stałym oraz dostępnym środkom ochrony indywidualnej dawki otrzymane przez osoby zawodowo narażone na promieniowanie jonizujące nie przekroczą przyjętego limitu użytkowego umożliwiającego zakwalifikowanie ich do określonej kategorii narażenia (A lub B),
• gwarantuje, że wprowadzone procesy i procedury w ramach Programu Zapewnienia Jakości są zgodne z obowiązującymi przepisami, okresowo przeglądane oraz udoskonalane.

Prawidłowo opracowany Program Zapewnienia Jakości powinien jasno i klarownie opisywać sposób, w jaki zrealizowany będzie każdy z wymienionych punktów. Jasność i klarowność procedur postępowania pozwoli kierownikowi jednostki organizacyjnej na sprawną realizację ich założeń. Jeśli Program Zapewnienia Jakości przygotowywał podmiot zewnętrzny, kierownik jednostki ma pełne prawo oczekiwać, że wszelkie wątpliwości do treści PZJ zostaną wyjaśnione lub w szczególnych przypadkach – przeformułowane.

Kierownik jednostki organizacyjnej może (i często powinien) wskazać osobę nadzorującą wdrożenie i utrzymanie Programu Zapewnienia Jakości. W takim scenariuszu uprawnienia nadzoru mogą zostać oddelegowane wyznaczonemu kierownikowi przychodni albo… inspektorowi ochrony radiologicznej.

Oddelegowanie obowiązków wynikających z realizacji Programu Zapewnienia Jakości do Inspektora Ochrony Radiologicznej (IOR) jest standardową procedurą w jednostkach organizacyjnych, w których wskazanie uprawnionego IOR jest niezbędne do uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące (np. w medycynie nuklearnej). W większości przypadków dotyczących branży weterynaryjnej – tj. o ile nie są to pracownie z ramieniem C lub z tomografami komputerowymi – inspektor ochrony radiologicznej nie jest niezbędny do uzyskania zezwolenia. W praktyce oznacza to, że założenia Programu Zapewnienia Jakości realizuje bezpośrednio kierownik jednostki lub wskazany pracownik nieposiadający uprawnień IOR – np. właśnie kierownik przychodni.

Niezależnie od tego, czy realizacja założeń PZJ została oddelegowana, czy też nie, formalna odpowiedzialność (ang. accountability) zawsze ciąży na kierowniku jednostki organizacyjnej. Innymi słowy, to kierownik jednostki organizacyjnej (a nie Inspektor Ochrony Radiologicznej czy też kierownik przychodni) może zostać pociągnięty do odpowiedzialności w przypadku wykrycia nieprawidłowości związanych z realizacją założeń bezpiecznej pracy w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące.