Wybrane stany nagłe w andrologii małych zwierząt

Nagłe przypadki w rozrodzie małych zwierząt stanowią istotną część pracy lekarza weterynarii. Celem pomocy zwierzęciu jest wówczas ratowanie życia, a także – w miarę możliwości – przywrócenie chorującego zwierzęcia do dalszego rozrodu. U samców niezbędna jest szybka interwencja, np. przy zadzierzgnięciu prącia czy zapaleniu jąder i najądrzy.

Treścią niniejszego artykułu jest istota i znaczenie kilku nagłych przypadłości andrologicznych u małych zwierząt, przy których wymagana jest niezwłoczna pomoc lekarska.

Zadzierzgnięcie prącia (paraphimosis)

Schorzenie to określane jest także jako załupek i polega na niemożności cofnięcia się prącia z powrotem do worka napletkowego. Dotyczy przede wszystkim psów, rzadziej kotów długowłosych. Stosunkowo często zdarza się także u gryzoni – wśród nich predysponowane są głównie szynszyle.

Omawiana przypadłość zdarza się najczęściej po kryciu. Prącie nie może wrócić do worka napletkowego, którego ujście jest zbyt małe (wrodzona wada anatomiczna/zaburzenie pourazowe) lub dochodzi do zawinięcia doczaszkowej krawędzi napletka. Dodatkowo sprzyjać temu może długa, obfita, podwijająca się sierść. U gryzoni dochodzi czasem wręcz do utworzenia pierścienia z włosów, zaciskającego obrzmiałe prącie (hair ring).

Zadzierzgnięcie często towarzyszy także urazom prącia, np. złamaniom kości prąciowej lub krwiakom. Do urazów prącia dochodzi najczęściej w trakcie kopulacji, walki z innymi zwierzętami, rzadziej na skutek urazów komunikacyjnych (1). Krwiaki prącia powstają wtórnie do przerwania lub przekłucia ciała jamistego i często osiągają imponujące rozmiary, powodując znaczne wysunięcie prącia z worka napletkowego. Schorzenie może występować także w związku z nowotworami prącia, takimi jak guz weneryczny, brodawczak, rak płaskokomórkowy czy naczyniakomięsak (1), a także w związku z przewlekłymi stanami zapalnymi żołędzi i napletka (2, 3).

Prącie jest stale wyeksponowane, towarzyszy temu także bardzo silna bolesność. W krótkim...