Kwasica oddechowa psów brachycefalicznych. Patogeneza, diagnostyka i terapia

Znaczenie równowagi kwasowo-zasadowej

Wielu lekarzy nie zdaje sobie sprawy z tego, że utrzymanie stałego pH krwi tętniczej jest kluczowe dla zdrowia i życia ssaków. W pH równym 7,45 prawidłowo zachodzą wszystkie reakcje biochemiczne organizmu na poziomie komórkowym, działają hormony i łańcuch oddechowy. Jeśli na skutek różnych czynników pH ulega zmianie, organizm uruchamia tzw. systemy buforowe, które je wyrównują. Innymi słowy: robi, „co tylko może”, by nie dopuścić do kwasicy lub zasadowicy systemowej, ponieważ zmiana pH krwi tętniczej oznacza śmierć – łańcuch oddechowy stopniowo przestaje działać i zwierzę „gaśnie”.

Typowym przykładem tego zjawiska są koty z przewlekłą niewydolnością nerek, w przebiegu której rozwija się kwasica metaboliczna. Wobec powyższego dziwne wydaje się to, że równowaga kwasowo-zasadowa (RKZ) i jej zaburzenia u zwierząt towarzyszących są rzadko poruszanym tematem. Niewielka popularność tego zagadnienia wynika prawdopodobnie z przekonania lekarzy weterynarii o rzadkim występowaniu zaburzeń RKZ i niewielkiej przydatności diagnostycznej jej parametrów oraz z faktu, że w dostępnym piśmiennictwie zaburzenia RKZ, a zwłaszcza ich interpretacja, są opisywane w sposób mało zrozumiały. Autorzy prezentowanej pracy postarają się przedstawić zagadnienie możliwie najprościej i najbardziej praktycznie.

Regulacja równowagi kwasowo-zasadowej

Należy zacząć od tego, że RKZ opisuje się równaniem Hendersona-Hasselbalcha, gdzie pH krwi jest wypadkową składowej metabolicznej, wyrażonej przez stężenie wodorowęglanów (HCO3-), i oddechowej, czyli prężności dwutlenku węgla (pCO2), będącego bezwodnikiem kwasu węglowego (czyli w tym układzie buforowym HCO3- pełni funkcję zasady, a CO2 – kwasu):

Przyjmuje się, że komponentem metabolicznym (zasadą) – przemianą, syntezą i wychwytem zwrotnym HCO3- – rządzą nerki, a komponentem oddechowym (kwasem) – płuca. Oznacza to w praktyce, że jakiekolwiek zaburzenia pracy płuc i nerek oraz choroby tych narzą...