Koty w klinice – wpływ stresu

Postępowanie z kotem w lecznicy

Znaczna część kociej komunikacji jest nakierowana na utrzymywanie dystansu, a sygnały agresywne mają na celu uniknięcie konfliktu fizycznego tam, gdzie to tylko możliwe. Działaniem z wyboru w obliczu zagrożenia jest ucieczka. Przekroczenie dystansu krytycznego, gdy kot nie ma możliwości ucieczki lub gdy zagrożenie jest zbyt blisko, może wywołać u kota agresję obronną. Do ataków często dochodzi podczas prób wyciągnięcia kota przyniesionego do kliniki w wiklinowym koszu (ryc. 1).

W przeciętnej klinice dla zwierząt psie i kocie ugryzienia, jak i podrapania, są najpowszechniejszymi przypadkami krzywd personelu medycznego. Przy czym większość lekarzy i personelu doznaje tych urazów podczas podnoszenia lub przytrzymywania swoich pacjentów przy użyciu „starych” metod (5).

Celem unieruchamiania zwierząt w warunkach kliniki weterynaryjnej jest przeprowadzenie procedur mających pomagać zwierzętom. Jednak kiedy przytrzymywane siłą, musimy się liczyć z porażką. Nawet jeśli kot wróci do domu w lepszym zdrowiu fizycznym, istnieje duże ryzyko „uszkodzeń behawioralnych”. Pamięć negatywnych doświadczeń może też sprawić, że każda kolejna wizyta będzie skutkowała eskalacją strachu, a to nasili trudności w obsłudze zwierzęcia.

Według dr Karen Overall rutynowe wizyty u lekarza weterynarii mogą przyczynić się do lękliwości pacjenta utrzymującej się przez całe życie (6). Niestety nawet po jednorazowym traumatycznym zdarzeniu w klinice kot może stać się lękliwy lub agresywny na co dzień. To może być powodem utraty pacjenta, bo w części przypadków zachowań agresywnych zwierzęta oddaje się do schronisk lub poddaje eutanazji.

Jest w tym pewien paradoks, bo to właśnie lekarze mogą mieć duży wpływ na zapobieganie cierpieniu psychicznemu psów i kotów poprzez wykrywanie u nich na wczesnych etapach życia objawów braku pewności siebie i lęku (6). Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy wyeliminujemy ryzyko, że to nasze działania wywołują u zwierzęcia stres.

Bardzo częste, nieprzyjemne dla kota wizyty w klinice mogą powodować u niego przewlekły stres, który utrudnia leczenie wielu schorzeń, gdyż przyczynia się do spadku poziomu limfocytów i obniżenia odporności organizmu. Na skutek długotrwałego stresu mogą pojawiać się u kotów zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, nadmierne wylizywanie się, zmiany skórne oraz zapalenie pęcherza moczowego (ryc. 2).

Jest jeszcze jeden ważny obszar życia kota i jego właściciela, na który w istotny sposób może wpłynąć wizyta u lekarza weterynarii. Są to wzajemne relacje w domu z wieloma kotami. Sierść kotów bardzo szybko chłonie zapachy, dlatego zapach kota przebywającego w klinice zmienia się. Często też zwierzę, które zabiera się do domu inaczej wygląda, np. wygolone, ma opatrunek, kołnierz. Nierzadko w wyniku stresu zmienia się jego zachowanie. To może sprawić, że drugi kot go nie rozpozna i dojdzie bójki.

Zazwyczaj relacja powraca do normy w ciągu kilku godzin lub dni. Niestety, czasami problem przekształca się w długotrwałe zaburzenie relacji. Czasami powrót do stanu sprzed konfliktu jest niemożliwy, ponieważ brak znaczenia interakcji społecznych dla zdolności przeżycia zmniejsza u kotów instynkt do poprawy relacji po konflikcie, a gdy do niego dochodzi, od ofiary oczekuje się zwykle opuszczenia grupy. Dla opiekunów kotów to często niezrozumiałe i traumatyczne, gdy po wizycie u lekarza dochodzi do walk pomiędzy czworonogami, które do tej pory żyły w harmonii.

Niezrozumienie behawioru kotów oraz potrzeb tych zwierząt i ich właścicieli oraz stresujące metody unieruchamiania nie sprzyjają budowaniu dobrych i długoterminowych relacji zarówno z klientami, jak i naszymi pacjentami. Towarzyszący wizytom stres wpływa nie tylko na ich bezpieczeństwo, ale i efektywność leczenia, podważając wiarę klienta w umiejętności, dobre chęci i zaangażowanie personelu.