Inwazje pasożytów

Wróg u bram

Analogia z oblężoną twierdzą pełną zgromadzonych dóbr wydaje się właściwa w odniesieniu do stałego zagrożenia, jakie stwarzają dla ustroju liczne organizmy pasożytnicze. Niestety, naturalne sposoby walki, jakimi dysponuje organizm (układ immunologiczny, mechanizmy ochrony mechanicznej), mają ograniczoną skuteczność. Także zachowanie odpowiedniego dobrostanu zwierząt (czystość, wartościowa karma, brak kontaktu z chorymi osobnikami) zdecydowanie nie wystarczy, aby zabezpieczyć przed inwazją. Walka z pasożytami wymaga stosowania odpowiednich leków, które podaje się w celach zarówno leczniczych, jak i zapobiegawczych. Bardzo ważną kwestią jest edukacja właścicieli odnośnie do zagrożeń, na jakie są narażone ich zwierzęta.

Poważnym utrudnieniem są wciąż krążące popularne mity, na przykład mówiące, że zwierzę, które nie styka się z innymi, na pewno nie jest zarażone, czy że o obecności pasożytów świadczy dopiero ich obecność w kale. Pozytywną rolę mogą odgrywać ulotki, plakaty oraz rzetelna wiedza przekazywana przez pracowników zakładów leczniczych. Ważną rolę odgrywają: poprawa warunków środowiskowych, w jakich bytują zwierzęta, zadbanie o właściwą karmę i suplementację preparatów mineralno-witaminowych. Najistotniejszym elementem walki z pasożytami jest jednak stosowanie odpowiednich preparatów leczniczych.

Strategia walki

Na szczęście już od czasów starożytnych znane są sposoby walki z opisywanymi organizmami. Już w pierwszych cywilizacjach starano się zwalczać dokuczliwe pasożyty zewnętrzne i wewnętrzne za pomocą okadzeń, maści, mieszanek ziołowych i mineralnych. Zabiegi te, opisane szczegółowo m.in. w źródłach chińskich, sumeryjskich i egipskich, stosowano zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Obecnie jednak, dzięki stałemu rozwojowi nauk medycznych, istnieją skuteczniejsze sposoby walki z opisywanym problemem.

Leki przeciwpasożytnicze, oprócz skuteczności w zwalczaniu parazytoz, powinny się charakteryzować niską toksycznością dla zwierząt, być bezpieczne w stosowaniu przez personel weterynaryjny i właścicieli oraz łatwe w dawkowaniu i stosowaniu. Niestety nie ma leku zwalczającego w równym stopniu wszystkie pasożyty i który byłby odpowiedni dla wszystkich gatunków zwierząt (na przykład permetryna wykazuje toksyczne działanie po podaniu jej u kotów). Z tego też powodu stosowanie opisywanych preparatów wymaga pewnej wiedzy i doświadczenia. Jeśli chodzi o leki działające przeciwko pchłom i kleszczom (a także innym egzopasożytom), powinny one cechować się także przedłużonym okresem uwalniania. Jest to ważne, gdyż cykl rozwojowy pcheł jest związany z bytnością ich larw w środowisku.

Z tego powodu preparaty krótko działające będą niszczyć wyłącznie dojrzałe formy tych owadów, natomiast nie ochronią przed inwazją dorastających nowych pokoleń, które zaatakują organizm bezpośrednio ze środowiska bytowania zwierzęcia. Także kleszcze atakują w nieoczekiwanym momencie, więc jednorazowa aplikacja leku krótko działającego zwalczałaby tylko osobniki już wczepione w skórę gospodarza. Preparaty przeciwko pasożytom zewnętrznym mają formę kropli stosowanych spot-on, obroży, rzadziej pudrów lub zasypek. Stosunkowo niedawno pojawiły się także preparaty przeznaczone do stosowania per os. Najczęściej stosowanymi substancjami czynnymi służącymi do zwalczania inwazji egzopasożytów u psów i kotów są:

• fipronil,
• fluralaner,
• imidakloprid w połączeniu z moksydektyną,
• selamektyna,
• permetryna (nie powinna być stosowana u kotów).

Leki przeciwko pasożytom zewnętrznym powinny być stosowane obligatoryjne w przypadku ciepłej pory roku (kleszcze), zaś w razie potrzeby także w innych miesiącach. Zmiany klimatyczne powodują jednak niemal całoroczną aktywność pcheł i kleszczy, co powinno się uwzględniać w doborze indywidualnego programu profilaktycznego zwierząt.