Początki znieczulenia. Prehistoryczna anestezjologia

Współczesna anestezjologia, jej rozwój i osiągnięcia to kumulacja bardzo wielu odkryć dokonujących się na przestrzeni wieków.

Szereg podręczników i opracowań dotyczących znieczulania ludzi i zwierząt, omawiając początki anestezjologii, skupia się na połowie XIX wieku i odkryciach dotyczących pierwszego świadomego użycia podtlenku azotu i eteru. Z pewnością działania Wellsa i Mortona stanowiły przełom dla ówczesnej stomatologii i chirurgii, dając pacjentom ulgę w bólu i zbawienny sen, a operatorom eliminację krzyków i konwulsyjnych ruchów cierpiących nieszczęśników.

Jednak liczne odkrycia archeologiczne wskazują niezaprzeczalnie, że chirurgię uprawiano tysiące lat przed naszą erą. Ślady po wygojonych amputacjach czy trepanacjach czaszek świadczą dobitnie o operacyjnych umiejętnościach naszych praprzodków.

Czy zatem człowiek pierwotny całkowicie świadomie i w pełnym cierpieniu przeżywał ból prymitywnego zabiegu, gdzie ani instrumenty, ani umiejętności nie zapewniały sprawności i szybkości zabiegów, którą sugerowali się późniejsi chirurdzy?

Czy prymitywni ludzie posiadający „zwierzęce odruchy” byli w stanie znosić długotrwały ból nie do wytrzymania, nie wyrywając się, nie kąsając, nie kopiąc podobnie jak reagowałby pies, koń, czy bliższa nam ewolucyjnie małpa, operowani całkowicie bez użycia środków wpływających tłumiąco na centralny układ nerwowy? A może chirurg z epoki kamienia łupanego ogłuszał pacjenta, zadając mu z odpowiednią siłą cios w głowę, lub w kontrolowany sposób uciskał szyję, powodując podduszenie i utratę świadomości?

Nie potrafimy jednoznacznie odpowiedzieć na powyższe pytania, jednak oddzielenie dobroczynnego działania „skalpela” od towarzyszącego mu strasznego bólu od czasów pierwotnych stanowiło najważniejszy cel w rozwoju medycyny.