Zatrucie paracetamolem u psów i kotów

Paracetamol (acetaminofen) jest jednym z najczęściej stosowanych środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych w medycynie. Większość ludzi posiada w swoich domach chociaż jeden lek o podobnych właściwościach. Mnogość reklam, przekonanie o bezpieczeństwie, a także ogólna dostępność bez recepty zachęcają do ich kupna i stosowania „na własną rękę”. Właściciele zwierząt, często bez konsultacji z lekarzem weterynarii, decydują się na podanie swoim pupilom przeznaczonych dla ludzi leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Niestety, stanowi to częstą przyczynę zatruć u zwierząt domowych.

Paracetamol wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, natomiast pozbawiony jest działania przeciwzapalnego. Na rynku w Polsce dostępnych jest kilkadziesiąt preparatów zawierających go w swoim składzie (zarówno preparaty proste, jak i złożone), a do użytku weterynaryjnego zarejestrowany jest jedynie dla świń.

Metabolizm

Paracetamol ulega metabolizowaniu (unieczynnieniu) w wątrobie na drodze reakcji sprzęgania oraz utleniania. Etapem biotransformacji istotnym dla rozwoju zatrucia jest sprzęganie powstających metabolitów. Większość przyjętej dawki (ok. 75%) jest wiązana z kwasem glukuronowym, 10-20% z aktywnym kwasem siarkowym, pozostałe 5-15% jest sprzęgane z aktywnym glutationem (GSH) i następnie eliminowane przez nerki (1, 10, 13, 15, 17).

Jednocześnie niewielka część acetaminofenu jest metabolizowana na szlaku enzymatycznym cytochromu P-450, wytwarzając wysoce reaktywny i toksyczny metabolit, N-acetylo-para-benzochinonoiminę (NAPQI) (13, 15, 17). Toksyczne działanie NAPQI jest zwykle ograniczone przez jego sprzężenie z glutationem. Glutation, obecny w tkankach ssaków jako antyoksydant, neutralizuje wolne rodniki w wątrobie, wyłapuje reaktywne czynniki elektrofilowe, ochraniając komórki przed uszkodzeniem ze strony toksyn (17). Paracetamol staje się toksyczny dla zwierząt, gdy dojdzie do wyczerpania substratów niezbędnych do sprzęgania z kwasami glukuronow...