Iwermektyna – lek skuteczny, ale czy bezpieczny dla wszystkich zwierząt?

Iwermektyna to półsyntetyczny związek chemiczny z grupy awermektyn o szerokim działaniu przeciwpasożytniczym (18). Awermektyny należą do rodziny 16-członowych makrocyklicznych laktonów wyizolowanych z Streptomyces avermitilis. Są to silne leki nicieniobójcze, insektobójcze i roztoczobójcze, ale pozbawione silnego działania przeciwbakteryjnego i przeciwgrzybiczego.

Handlowo dostępny preparat iwermektyny jest mieszaniną iwermektyny B1a (90%) i iwermektyny B1b (10%). Iwermektyna została po raz pierwszy wprowadzona na rynek w 1981 roku i jest prawdopodobnie jednym z najczęściej stosowanych leków przeciwpasożytniczych na świecie (11). U zwierząt iwermektynę stosuje się do zwalczania dojrzałych i larwalnych form pasożytniczych nicieni oraz ektopasożytów należących do typu stawonogów odżywiających się krwią gospodarza. Lekooporność rozwija się głównie u form L3, natomiast postaci dorosłe są podatne na działanie makrocyklicznych laktonów.

Ze względu na wysoką skuteczność w leczeniu chorób pasożytniczych oraz długotrwałe utrzymywanie się w organizmie, iwermektyna jest szeroko stosowana w medycynie weterynaryjnej (8, 9), a także jest lekiem z wyboru w leczeniu onchocerkozy oraz strongyloidozy u ludzi (10).

Mimo że iwermektyna jest ogólnie bezpieczna do stosowania u zwierząt domowych, w latach 80. XX wieku po jej stosowaniu odnotowano szereg przypadków klinicznych z objawami neurologicznymi. Niektóre rasy psów, takie jak: collie (krótko- i długowłosy, border collie), owczarek szetlandzki, owczarek australijski, bobtail, longhaired whippet, silken windhound, biały owczarek szwajcarski, owczarek niemiecki, waller oraz krzyżówki tych ras są szczególnie wrażliwe na iwermektynę (13, 19, 20). Jest to wynik mutacji genu ABCB1 (ang. ATP-binding cassette subfamily B member 1). Zwyczajowo jest też nazywany białkiem oporności wielolekowej 1 – MDR1 (ang. Multi-drug resistanse-1).

Produktem ekspresji tego genu jest glikoproteina P, która chroni komórki przed kumulacją wie...