Wykorzystanie białek ostrej fazy w praktyce klinicznej

Białka ostrej fazy to parametry powszechnie wykorzystywane w medycynie ludzkiej, umożliwiają ocenę kondycji pacjenta w czasie rzeczywistym. Wraz z rozwojem stanu zapalnego dochodzi do szybkiego, równoczesnego, proporcjonalnego wzrostu stężenia białek ostrej fazy. Stanowią najdokładniejszy parametr do oceny reakcji zapalnej i uszkodzenia tkanek. Dzięki pomiarowi stężenia BOF możliwa jest wczesna diagnostyka stanów zapalnych, zakażeń, monitorowanie stanu pacjentów po zabiegach oraz pełniejsza ocena skuteczności leczenia. Klasa i stężenia białek ostrej fazy w surowicy różnią się w zależności od gatunku zwierzęcia. Stanowią część układu wrodzonej, nieswoistej odporności, którego funkcje to przywracanie homeostazy organizmu oraz pobudzanie procesów gojenia się tkanek (1, 2).

Białka ostrej fazy są produkowane głównie przez wątrobę po stymulacji przez cytokiny prozapalne, a ich stężenie we krwi zmienia się w przebiegu ostrej fazy zapalenia. Komórki nacieku zapalnego (głównie neutrofile i makrofagi) uwalniają mediatory, co prowadzi do wzrostu syntezy pewnych białek oraz spadku produkcji innych. W związku z tym BOF dzieli się na dodatnie i ujemne.

Dodatnie białka ostrej fazy to te, których stężenie w ostrej fazie wzrasta. Należą do nich:

białko C-reaktywne (CRP),haptoglobina, ceruloplazmizna,plazminogen, prokalcytonina i inne.

Tab. 1. Główne białka ostrej fazy u różnych gatunków zwierząt

Natomiast ujemne białka skupiają pozostałem BOF, których stężenie w ostrej fazie zapalenia spada (albuminy, transferryna, antytrombina) (2). Głównym zadaniem BOF jest hamowanie proteinaz, regulacja procesów krzepnięcia, wiązanie i neutralizacja zarazków oraz transport metabolitów.

Białka ostrej fazy są obiecującym markerem stanu zapalnego u psów i kotów. Są bardziej czułe niż pomiar liczby krwinek białych we krwi (WBC) (3), a ich stężenie wzrasta też w zapaleniach podklinicznych.

Charakterystyczną cechą białek ostrej fazy jest niskie stężenie wyjściowe < 1 μg/l ...