Rola kleszczy Ixodes ricinus w transmisji „nowych patogenów” psów i kotów

Terminem chorób wektorowych (ang. vector-borne diseases – VBD) określa się jednostki o etiologii zakaźnej lub pasożytniczej, przenoszone przez stawonogi jak kleszcze, komary czy pchły. Stały monitoring chorób wektorowych jest istotny, gdyż wiele z nich stanowi zagrożenie dla ludzi (27).

Wydaje się, że w naszych warunkach klimatycznych głównym wektorem chorób zakaźnych i inwazyjnych są kleszcze. Na świecie rozpoznano około 900 gatunków kleszczy, z czego 77 w samej Europie (37). Wiadomo, że kleszczem o największym znaczeniu, z punktu widzenia medycyny człowieka oraz medycyny weterynaryjnej, jest w Polsce Ixodes ricinus. Kleszcze te zdolne są do pasożytowania na wielu gatunkach kręgowców, na powłokach ciała, na których mogą być zawlekane w obszary dotychczas od nich wolne.

Wzrost częstości wykrywania chorób odkleszczowych przypisuje się rożnym czynnikom, m.in. rosnącej populacji wektorów i ich rozprzestrzenianiu się na nowe obszary. Czynnikami tymi są również powiększający się teren zamieszkiwania i wzrost populacji dzikich zwierząt będących rezerwuarem kleszczy, a także ostatnio występujące zmiany biogeograficzne i klimatyczne sprzyjające rozwojowi ich populacji. Konsekwencją zmian przedstawionych powyżej jest pojawianie się nowych jednostek – chorób wektorowych na terenach dotychczas od nich wolnych.

Ixodes ricinus – cykl życiowy i biologia kleszcza

W cyklu życiowym tych pasożytów wyróżnia się dwie fazy: pasożytniczą, w czasie której pajęczaki atakują żywicieli i pobierają ich krew, i niepasożytniczą, podczas której utrzymują się w środowisku poza organizmem gospodarza.

Po kopulacji, która odbywa się na żywicielu lub poza nim, samica składa jaja (poza organizmem gospodarza w środowisku). Po okresie składania jaj, podczas którego ich liczba może sięgać do 1000, samica ginie (42). Z jaj wylegają się larwy, które w warunkach naturalnych spotyka się na powierzchni gruntu i na roślinach (42). Niekiedy tworzą one gęste skupiska, tzw. gniazda (3...