Encefalitozoonoza kotów – nieznany problem w praktyce lekarsko-weterynaryjnej

Kunikuloza (encefalitozoonoza) jest pasożytniczą chorobą ludzi i zwierząt wywoływaną przez wewnątrzkomórkowe pierwotniaki Encephalitozoon cuniculi zaliczane do rodzaju Microsporidia (1). Pasożyty te posiadają cechy wspólne dla organizmów oddalonych od siebie filogenetycznie, takie jak: obecność typowo prokariotycznych rybosomów 70S, atypowy aparat Golgiego, brak mitochondriów, peroksysomów, zredukowany genom (>3Mbp), czy zredukowany aparat translacyjny, efektem czego jest to, iż ich pozycja taksonomiczna nie jest do końca ustalona (2-5). Od czasu identyfikacji E. cuniculi jako czynnika wywołującego u królików chorobę określaną mianem infectious motor paralysis przez Wrighta and Craigheada w 1922 r. (6) zainteresowanie naukowców tym pierwotniakiem systematycznie rośnie.

Istota choroby

Chorobę najczęściej notuje się u królików, a jej przebieg może być ostry, podostry lub przewlekły. Kunikulozę po raz pierwszy opisano u królików laboratoryjnych (6). Obecnie choroba występuje powszechnie w populacji tych zwierząt. Seroprewalencja E. cuniculi u królików domowych waha się w szerokich granicach od 7,7% (7) do 71% (8). Spośród innych gatunków zwierząt, inwazje na tle tych pasożytów stwierdzono u szczurów, myszy, piżmaków, świnek morskich, chomików, ryjówek, ptaków, koni, kóz, owiec, świń, lisów, psów, panter, kotów i naczelnych włącznie z człowiekiem (1, 8-12).

Na podstawie powtarzających się w genomie E. cuniculi regionów ITS (internal transcribed spacer) wyróżniono trzy szczepy tych pasożytów chorobotwórcze dla różnych gatunków zwierząt (szczep I wyizolowano od królika i myszy, szczep II izolowany jest od gryzoni i lisów, zaś szczep III uzyskano od psów kotów, gryzoni, ptaków, lisów, bydła, małp oraz ludzi) (9, 13, 14).

Najbardziej charakterystyczną postacią pasożyta jest spora. Dojrzała spora jest owalna, o wymiarach 1,5 x 2,5 µm. Otoczona jest przez błonę komórkową i dwie ściany, leżącą obwodowo – glikoproteinową i znajdującą się pomiędzy nią a błon...