Janusowe oblicza leków sedacyjnych w medycynie i weterynarii

Janus to rzymski bóg słońca, bram, domów, miast oraz wszelkich początków, przedstawiany jako postać męska o dwu głowach zrośniętych potylicami, o dwu twarzach zwróconych w przód i w tył, w przyszłość i w przeszłość. Nawiązując do mitologii, prezentujemy leki o dwóch obliczach.

Bez wątpienia większość lekarzy weterynarii już dawno zapomniała zajęcia z zakresu chemii organicznej omawiające problematykę izomerii związków chemicznych. Wielu z doskonałych praktyków nie przywiązuje żadnej wagi do faktu istnienia mieszanin racemicznych czy enancjomerów, ponieważ uznaje ich istnienie za wiedzę ściśle teoretyczną. Czy jednak jest to słuszne i faktycznie znajomość chociażby tylko podstawowych informacji z zakresu stereoizomerii może być przydatna w codziennej praktyce lecznicowej?

Dla przypomnienia – izomery to związki chemiczne posiadające identyczny wzór sumaryczny, różniące się budową i właściwościami. Wzór sumaryczny niewiele mówi o rzeczywistej budowie cząsteczki, ponieważ związki posiadające ten sam skład atomowy mogą różnić się sposobem powiązania atomów oraz ich rozmieszczeniem w przestrzeni.

Związki różniące się sposobem połączenia atomów w cząsteczce (różna budowa szkieletu węglowego lub inne rozmieszczenie grup funkcyjnych) nazywamy izomerami konstytucyjnymi, natomiast związki o identycznym połączeniu atomów w cząsteczce, ale o różnym ich rozmieszczeniu, w przestrzeni nazywane są stereoizomerami.

Szczególną postacią stereoizomerii jest izomeria optyczna, wynikająca ze zjawiska chiralności (1). Stereoizomery będące swymi lustrzanymi odbiciami nazywamy enancjomerami, natomiast te, które nimi nie są – diastereoizomerami.

Dokładne zrozumienie występowania enancjomerów wymaga omówienia zjawiska chiralności. W prostym tłumaczeniu chiralność polega na niezgodności budowy przestrzennej cząstki chemicznej (leku) z jej lustrzanym odbiciem. Omawiana niezgodność wynika między innymi z obecności w budowie cząsteczki asymetrycznego atomu węgla, z którym po...