Chirurgia opiera się na doświadczeniu. Rozmowa z lek. wet. Krzysztofem Zdebem

Jak Pan wspomniał, śródoperacyjna kontrola radiologiczna jest wsparciem w trakcie zabiegu. Na którym etapie operacji warto wykonać projekcję, która zobrazuje najpełniej prognozowany efekt wykonywanego zabiegu?

Z teoretycznego punktu widzenia śródoperacyjny podgląd byłby idealny w każdym momencie procedury. Jest to jednak pewnego rodzaju pułapka. Promieniowanie rentgenowskie jest niebezpieczne dla operatora. Brak pewności co do skuteczności repozycji i prawidłowości umieszczenia wszczepów może skłaniać do zbyt częstego śródoperacyjnego podglądu radiologicznego. Z pewnością kontrola radiologiczna powinna być wykonana tuż po wykonaniu zespolenia, a przed wybudzeniem pacjenta. Wtedy zawsze istnieje możliwość poprawienia ustawienia odłamów lub wszczepów. Zawsze należy wykonać badanie radiologiczne minimum w dwóch prostopadłych do siebie projekcjach.

Każdy zabieg wiąże się z możliwymi powikłaniami w zakresie procesu znieczulenia, przebiegu samego zabiegu, a także okresu pooperacyjnego. Z jakimi komplikacjami można się spotkać na każdym kolejnym etapie zabiegu osteosyntezy?

Odpowiednio dobrane znieczulenie do każdego pacjenta i planowanej procedury ma kluczowe znaczenie dla rokowania. Zabiegi operacyjne narządu ruchu wymagają dobrego postępowania analgetycznego i zwiotczenia pacjenta. Niekiedy zabiegi mogą trwać długo, co powinno być brane pod uwagę przy planowaniu protokołu anestezjologicznego. Śródoperacyjnie należy brać pod uwagę możliwość uszkodzenia przez odłamy struktur anatomicznych, takich jak nerwy czy naczynia krwionośne. Większość powikłań śródoperacyjnych wynika z niedokładnej oceny możliwości wykonania zespolenia. Niekiedy mogą one wynikać z samego charakteru złamania. Wszystkie mogą prowadzić do powikłań w gojeniu i braku zrostu lub destabilizacji.

Zabieg chirurgiczny ma docelowo przywrócić sprawność pacjenta. Jakie czynniki mają wpływ na okres gojenia tkanek i zrostu kości? Kiedy należy usunąć implanty i czy warto wcześniej wykonać kontrolne RTG? Jak szybko po zabiegu osteosyntezy można rozpocząć rehabilitację?

Na gojenie tkanek mają wpływ: rodzaj urazu i czynnika sprawczego, rozmiar uszkodzeń kości i tkanek miękkich, ekspozycja odłamów na zakażenie, ale także ewentualny stan ogólny pacjenta, wiek czy choroby ogólnoustrojowe. Paradoksalnie trzeba pamiętać, że czas trwania procedury, doświadczenie operatora, obchodzenie się z tkankami i wtórne ich uszkodzenia mogą mieć znaczenie dla finalnego wyniku. Warunkiem do usunięcia implantów jest obecność klinicznych i radiologicznych objawów wygojenia złamania. Badania radiologicznego, które jest warunkiem sine qua non decyzji dotyczącej usunięcia wszczepów. Niekiedy stabilizację usuwa się „na raty”, stopniowo dynamizując zespolenie. Kość goi się podczas pracy i prawidłowe jej obciążanie jest konieczne do wytworzenia blizny kostnej. Radiologiczne objawy gojenia złamania mogą być widoczne już po 2-3 tygodniach, jednak zazwyczaj blizna kostna widoczna jest w badaniu radiologicznym po 6-8 tygodniach, choć jest to zależne od rodzaju złamania i metody zespolenia. Odpowiednio wprowadzona rehabilitacja pacjenta powinna zacząć się w pierwszych dobach po zabiegu. Początkowo ma ona na celu ograniczenie powstawania krwiaka i obrzęku przez chociażby chłodzenie okolicy operowanej, ale także zachowanie odpowiedniej kondycji mięśni poprzez ruchy bierne czy masaż. Musimy jednak pamiętać, że lepszy jest brak rehabilitacji niż rehabilitacja, któramogłaby zaszkodzić.