Zatrucia jonoforami u bydła – analiza przypadków

Monenzyna

W literaturze rzadko notuje się przypadki zatruć monenzyną, przede wszystkim ze względu na popularność jej stosowania. Ciekawy przypadek opisano kilkanaście lat temu w Kansas. Bydło, które pobierało bezpieczne dawki monenzyny, z bliżej nieznanych powodów wykazało objawy zatrucia. Jego powodem było skarmianie zwierząt suszonym wywarem gorzelnianym, który był zanieczyszczony antybiotykami makrolidowymi (erytromycyna, klarytromycyna i pokrewne analogi). Wykazano, że istnieje wyraźna interakcja pomiędzy monenzyną a makrolidami. Takie połączenie wzmaga toksyczność jonoforu. Z tego powodu już przy niższych stężeniach można obserwować skutki zatrucia (1).

O zatruciu 24 cieląt w wieku 10-16 tyg. doniesiono z Iranu. W celu zahamowania biegunki zastosowano tam 12-proc. premiks salinomycyny, który mieszano z 20 kg koncentratu (70 g/kg). Premiks dodawano do siana i słomy pszennej. Cztery cielęta padły w krótkim czasie po spożyciu paszy. Obserwowano u nich anoreksję, depresję, silne osłabienie i ślinienie; miały one objawy tachykardii, tachypnoe i atonii żwacza. Jedno z cieląt miało porażony język, a także obrzęk pyska i silnie zapadnięte oczy. Cielę padło po 10 godzinach od ekspozycji na jonofor. Na drugi dzień objawy zatrucia wykazały pozostałe cielęta, które wykazywały wcześniej symptomy intoksykacji takie jak anoreksja, poszerzenie żyły szyjnej, duszność i biegunka. Śmiertelność u cieląt w ciągu 10 dni wyniosła 58% (23). Opisywano także zatrucie jonoforami krów wypasanych na łąkach nawożonych ściółką od brojlerów i karmionych paszą z dodatkiem jonoforów. Związki te w naturalnych warunkach rozkładają się bardzo wolno. Stosowanie takiej ściółki kilkukrotnie na przestrzeni dłuższego okresu może spowodować gromadzenie się monenzyny. Dlatego stosowanie ściółki od drobiu, u którego stosowane są jonofory, na użytki zielone zwiększa u bydła ryzyko zatruć  tymi lekami (6).