Ocena stresu u zwierząt na podstawie pomiarów stężenia kortyzolu

Oznaczanie kortyzolu w ślinie

Korelacja pomiędzy stężeniem kortyzolu w ślinie i surowicy jest dobrze udokumentowana u psów (3), dlatego nie ma wątpliwości odnośnie zasadności oznaczania tego parametru w przypadku badań dotyczących oceny stresu w konkretnych sytuacjach. U zdrowych psów kortyzol niezwiązany z białkami z łatwością przechodzi z surowicy do śliny. Choroby lub leki mogą wpłynąć na wiązania hormonu z białkami i zaburzyć jego zdolność przechodzenia do światła ślinianki, zaburzając korelację pomiędzy stężeniem hormonu w ślinie i surowicy (7, 29).

Pobieranie próbek śliny natomiast może stanowić wyzwanie szczególnie w przypadku psów zestresowanych. W każdym przypadku warto przeznaczyć odpowiedni czas na zapoznanie psów z samym protokołem pobierania śliny – przykładowy proponowany czas treningu to 5 dni (25).

Pobieranie próbek zazwyczaj opiera się na umieszczeniu w jamie ustnej zwierzęcia chłonnego materiału absorbującego ślinę. Taki materiał może być dodatkowo nasączony substancją wspomagającą ślinienie się, np.: kwas cytrynowy, kwas octowy, sacharoza lub chlorek sodu. Oczywiście można wspomagać się obecnością lub zapachem jedzenia, jednak należy pamiętać o zwiększaniu poziomu pobudzenia zwierzęcia oraz ewentualnej chęci połknięcia materiału absorbującego ślinę. Kwas cytrynowy może doprowadzić do czasowego zwiększenia koncentracji kortyzolu i testosteronu w ślinie człowieka oraz wpływa na zwiększenie kwasowości próbki (24).

Tkanki zwierzęce znajdujące się w jamie ustnej mogą wchodzić w reakcję z przeciwciałami używanymi w testach, dlatego też wskazane jest uniemożliwienie zwierzęciu dostępu do jedzenia co najmniej 20 minut przed pobieraniem próbki (4, 18, 26). W większości prac próbki są pobierane przez 30-120 s poprzez umieszczenie materiału absorbującego w różnych rejonach jamy ustnej psa (okolice policzków, języka, dziąseł, podniebienia lub pozwolenie zwierzęciu na żucie materiału). Pobieranie śliny może zająć do 4 minut bez wpływu na stę...