Ocena stresu u zwierząt na podstawie pomiarów stężenia kortyzolu

Kortyzol w ocenie stresu zwierząt

Badanie kortyzolu z krwi można wykonać przy okazji pobierania próbki w celu kontroli stanu zdrowia zwierzęcia, co pomoże ocenić stres podczas badania lekarsko-weterynaryjnego. Jednak sama procedura pobierania krwi doprowadza do wzrostu stężenia kortyzolu dopiero około 4 minuty po jej wykonaniu (5).

Kortyzol może być z powodzeniem mierzony we krwi, ślinie, sierści czy pazurze. Mierzenie stężenia kortyzolu w tkance pazura zostało wykorzystane chociażby do oceny stresu pourodzeniowego u szczeniąt, w której wykazano stopniowy spadek stężenia kortyzolu u noworodka do 60. dnia życia (15). Kortyzol jest możliwy do oznaczania z takich materiałów (jak mocz i kał, sierść), których uzyskanie jest możliwe bez unieruchomienia zwierzęcia, co jest przydatne w przypadku zwierząt odczuwających stres w czasie unieruchamiania. Metody pomiaru i źródła próbek różnią się pomiędzy sobą przydatnością w badaniach naukowych i ocenie stresu.

Pobieranie krwi poprzez wenopunkcję może być źródłem stresu, może zwiększać koncentrację kortyzolu w organizmie krótko po wykonaniu tej procedury. W takim przypadku wzrost stężenia kortyzolu w surowicy krwi może się utrzymywać do 30 minut (11, 27). Jednocześnie stwierdzono, że psy przyzwyczajone do tego zabiegu mogą nie wykazywać wzrostu stężenia kortyzolu w surowicy krwi (16). W przypadku pobierania krwi u psów udowodniono wzrost stężenia kortyzolu 4-20 minut po wykonaniu tej procedury.

Kortyzol zbadany z włosa, pazura czy kału uwidacznia odpowiednio dłuższy czas i zakres stężenia (ilości) hormonu, natomiast badanie śliny czy surowicy krwi pokazuje stan z danej chwili (20).

Pobieranie moczu oraz kału umożliwia natomiast bezinwazyjne pobranie próbek, co ma duże znaczenie w przypadku oceny stresu, chociaż wyzwaniem jest zapewnienie stałego odstępu pomiędzy próbkami. W czasie pobierania krwi można wywołać wzrost stężenia kortyzolu podczas samego zabiegu wenopunkcji, dlatego też oznaczanie kortyzolu w śl...