Parazytozy narządu wzroku zwierząt towarzyszących

Objawy kliniczne/diagnostyka/leczenie i profilaktyka

O. lupi uznawana jest za pasożyta o większej patogenności niż T. callipaeda ze względu na bardziej wewnętrzną lokalizację w organizmie żywiciela.

U żywicieli ostatecznych dorosłe postacie nicieni zwykle rozwijają się w tkance łącznej podspojówkowej, powiek i trzeciej powieki, w przestrzeni nadtwardówkowej, w komorze przedniej i ciele szklistym oka lub w tkance podskórnej okolic oczu. Opisano także nietypową lokalizację związaną z migracją pasożytów do tkanek okolicy krtani u psa i rdzenia kręgowego u człowieka.

Onchocerkoza oczna jest chorobą o szerokim spektrum objawów klinicznych. Może charakteryzować się ostrym lub przewlekłym przebiegiem. W ostrym przebiegu choroby obserwuje się takie objawy jak: obrzęk okołooczodołowy, łzawienie, zapalenie spojówek, zapalenie przewodów łzowych, wytrzeszcz oka, światłowstręt, rozlany obrzęk zrębu rogówki, wgłębienie twardówki, odwarstwienie siatkówki, zapalenie powiek, owrzodzenia rogówki, zapalenie błony naczyniowej oka. Inwazja może prowadzić do pogorszenia wzroku, a w ciężkich przypadkach do całkowitego zniszczenia narządu wzroku i ślepoty. Postać przewlekła inwazji charakteryzuje się występowaniem pojedynczych lub licznych guzków ziarniniakowych, torbieli lub cyst w obrębie struktur jednej lub obu gałek ocznych. Zmiany te mogą występować w: przestrzeniach pozagałkowych, powięzi oczodołowej, spojówce, trzeciej powiece lub na wierzchu twardówki.

W przypadku nietypowej lokalizacji O. lupi guzek robaczy stwierdzono w okolicy krtani, co znacznie zmniejszyło średnicę głośni i tchawicy, prowadząc do duszności, przyspieszonego oddechu i sinicy pacjenta.

Należy podkreślić, że O. lupi, podobnie do innych filarioidalnych nicieni, pozostaje w bezwzględnej symbiozie z bakteriami z rodzaju Wolbachia, które występują zarówno w postaciach dorosłych, jak i mikrofilariach. Ich obecność może komplikować przebieg inwazji poprzez wywołane nimi wtórne zakażenia oraz reakcje układu immunologicznego.

Rozpoznanie inwazji O. lupi jest trudne ze względu na różnorodność lokalizacji anatomicznej pasożyta i objawów, jakie wywołuje u żywicieli. Ponadto obecnie na rynku nie jest dostępny żaden komercyjny test serologiczny do diagnostyki O. lupi u zwierząt. Z tego powodu najczęściej inwazję wykrywa się poprzez chirurgiczne pobieranie materiału do badań histologicznych lub parazytologicznych, które polegają na izolacji mikrofilarii z biopatów. Pomocna jest zarówno diagnostyka obrazowa, jak tomografia komputerowa i USG, które pozwalają zlokalizować zmiany wywołane obecnością pasożytów. W badaniu okulistycznym zastosowanie znalazły techniki mikroskopii konfokalnej in vivo. Metody te są szybkie i nieinwazyjne, ale nie umożliwiają dokładnej identyfikacji czynnika patologicznego obserwowanych struktur patologicznych. Dlatego po ustaleniu lokalizacji i wstępnym opisie charakteru zmian zaleca się ich chirurgiczne usunięcie i skierowanie na badania histologiczne, parazytologiczne lub molekularne w celu ostatecznego postawienia rozpoznania i klasyfikacji taksonomicznej pasożyta.

Obecnie nie ma opracowanych protokołów leczenia ocznej onchocerkozy psów i kotów oraz zarejestrowanych leków do zwalczania tej inwazji. Leki podaje się w oparciu o opracowane schematy leczenia innych filarioz występujących u zwierząt towarzyszących, głównie zaleca się podawanie makrocyklicznych laktonów, które skutecznie zwalczają mikrofilarie. Do eliminacji dorosłych postaci zaleca się podawanie domięśniowo melarsominę. Główne leczenie polega na chirurgicznym wycięciu pasożytów z otaczających ich tkanek. Strategia ta może prowadzić do silnej odpowiedzi zapalnej u żywiciela skierowanej przeciwko uwolnionym mikrofilariom oraz bakteriom z rodzaju Wolbachia. Z tego powodu w terapii wspomagającej zaleca się podawać kortykosteroidy wraz z doksycykliną lub oksytetracykliną.